ont 5 er ness ot
En Senses) > ; on ; As vi Arar ao ads Sa RU i Brits tte 5 ER lull
Kc I Ds (NI X Bins RE es, il dk =
A |) : FE | a ‘a nr a.
Bed o's Wate. €
NEDERLANDOCH KRUIDKUNDIG ARCHIEF.
JAARGANG 1918.
VERSLAGEN EN MEDEDEELINGEN
DER
NEDERLANDSCHE BOTANISCHE VEREENIGING
OVER HET JAAR 1918 ONDER REDACTIE VAN
Mej. Cath. Cool, J. Heimans, Dr. Th. J. Stomps, W. H. Wachter en Dr. Th. Weevers.
Uitgegeven 31 Mei 1919. Lier akY NEW YORK BOTANICAL
GARDEN
M. DE WAAL. — GRONINGEN,
INHOUD.
Staat der Vereeniging op 15 Maart 1919 Je
Verslag van den eersten secretaris over den toestand der Vereeni- ging op 1 Januari 1919.
Verslag der Commissie van Redactie .
Verslag van de Commissie voor het Floristisch Onderzoek van Nederland
Verslag der Excursie, gehouden te ’s- Hertogenbosch op 26 Jul 1918 en volgende dagen door Dr. L. Vuyck.
Verslag der Commissie voor de Bibliotheek en het Herbarium ;
Verslag van de Commissie voor het Botanisch Station.
Verslag van den Penningmeester
Verslag van de Commissie tot het nazien van de Rekening en Verantwoording van den Penningmeester
Vergadering op Zaterdag 26 Januari 1918 in het Pharmaceutisch Laboratorium te Utrecht. .
Vergadering op Zaterdag 27 April 1918 in de Collegezaal van den Hortus Botanicus te Amsterdam . .
Vergadering op Zaterdag 25 Mei 1918 in de Collegezaal van den Hortus Botanicus te Amsterdam . … :
Wijzigingen Statuten, aangenomen 25 Mei 1918 .
Wijzigingen Reglement, aangenomen 25 Mei 1918 js
Vergadering op Zaterdag 29 Juni 1919 in Café Krasnapolsky te Amsterdam .
Vergadering op Zaterdag 30 November 1918 in het Laboratorium van Prof. Verschaffelt te Amsterdam
Bijlage: Over getallenverhoudingen in panmictische couler: daor L. G. M. Baas Becking. . dn 5 :
In Memoriam D. Lako door Dr. ie Voel
Verslag van de Pinkster-excursie in de omgeving van Weert door ARNE Kloos Jr.
Floristische Aanteekeningen XV door P. Janeen! en W. H. Wachter
De Geoglossaceae van Nederland door A. van Luijk
Opmerkingen betreffende in ons land voorkomende Orchidaceae door C. Sipkes 5
Ranunculus acris L. met mgee kelkbladen door INE Aden Doop.
Galeopsis. Een systematisch- floristische studie door JE Th. Henrard
5) ES
158
LIBRARY NEW YO RK
ca
Lae
Nederlandsche Botanische Vereeniging (opgericht 15 Augustus 1845).
STAAT DER VEREENIGING op 15 Maart 1919. BESTUUR.
Prof. Dr. J. C. Schoute, Voorzitter (aftr. 1919). Prof. Dr. Ed. Verschaffelt, Ondervoorzitter (aftr. 1920). Prof. Dr. Th. J. Stomps, Jste Secretaris (aftr. 1923). Dr. K. Zijlstra, 2de Secretaris (aftr. 1921). Dr. Th. Weevers, Penningmeester (aftr. 1922).
PERMANENTE COMMISSIES. CURATORIUM VAN HET KOK ANKERSMIT-FONDS.
Dr. J. W. C. Goethart, Leiden, Voorzitter (aftr. 1920). Dr. L. Vuyck, Diepenveen, Secretaris (aftr. 1923).
J. T. Cremer, Santpoort, (aftr. 1920).
P. Smidt van Gelder, Bennebroek (aftr. 1921).
Dr. H. W. Heinsius, Amsterdam (aftr. 1921).
Prof. Dr. J. W. Moll, Groningen (aftr. 1922).
Jhr. Dr. L. H. Quarles van Ufford, Utrecht (aftr. 1922). Prater. bs A EC Went Utrecht (aftr. 1923).
De Voorz. der N.B.V. (Prof. Dr. J. C. Schoute, aftr. 1919). De Penningm. der N.B.V. (Dr. Th. Weevers, aftr. 1922).
2
COMMISSIE VAN REDACTIE VOOR HET RECUEIL DES TRAVAUX BOTANIQUES NEERLANDAIS.
Prof... Dr. F..A. F.C. Went, Voorziter.
Mej. Dr. Tine Tammes, Secretaresse.
Prof. Dr. Ir. G. v. Iterson Jr.
Prof. Dr. Ed. Verschaffelt.
De Penningm. der N.B.V. (Dr. Th. Weevers, aftr. 1922).
COMMISSIE VAN REDACTIE VOOR HET NEDER- LANDSCH KRUIDKUNDIG ARCHIEF.
‘De Iste Secr. der N.B.V. (Prof. Dr. Th. : Stomps, aftr. 1923)
Voorzitter.
W. H. Wachter, Secretaris (aftr. 1921). Mej. Cath. Cool (aftr. 1922). J. Heimans (aftr. 1920).
)
De Penningm. der N.B.V. (Dr. Th. Weevers, aftr. 1922).
COMMISSIE VOOR HET FLORISTISCH ONDERZOEK VAN NEDERLAND.
Dr. L. Vuyck, Voorzitter (aftr. 1924). P. Jansen, Secretaris ( ) B. H. Danser (aftr. 1920). Ir. A. W. Kloos Jr. ( )
( )
Prot..Dr. Th. J. Stomps (aftr. 192i)
COMMISSIE VOOR DE BIBLIOTHEEK EN HET HERBARIUM.
Prof. Dr. J. C. Schoute, Voorzitter (aftr. 1921). _ Prof. Dr. A. H. Blaauw, Secretaris (aftr. 1922). J. Th. Henrard (aftr. 1920).
3
CONSERVATOR. H. Heukels.
COMMISSIE VOOR HET BOTANISCH STATION.
Dr. L. Vuyck, Voorzitter : (aftr. 1920). Mej. Prof. Dr. Joh. Westerdijk, Secretaresse (aftr. 1922). Dr. J. W. C. Goethart (aftr. 1921).
RAAD VAN DIRECTEUREN VAN HET FONDS DER VEREENIGING.
A. Ed. Dinger (1909), Rotterdam. Mevr. Dr. A. Weber—van Bosse (1910), Eerbeek.
BUITENGEWONE LEDEN.
Mr. H. J. H. Baron van Boetzelaar van Oosterhout (1889), Oosterhout (Geld.).
J. T. Cremer (1889), Duin en Kruidberg, Santpoort.
E. G. Duijvis Fzn. (1910), Koog aan de Zaan.
EF. E. Blaauw (1917), ‘s Graveland.
CORRESPONDEERENDE LEDEN.
Prof. Od. Beccari (1912), Florence.
Dr. A. Cogniaux (1912), Genappe (België).
Geh. Reg.R. Dr. H. Conwentz (1904), Berlin-Schöneberg.
Geh. Ob. Reg.R. Prof. Dr. A. Engler (1912), Dahlem bei Berlin.
Prof. Dr. J. Massart (1912), Brussel.
Sir David Prain (1912), Kew.
Dr. A. Thellung (1916), Zürich.
Prof. Dr. C. Sauvageau (1917), Bordeaux.
4
GEWONE LEDEN *).
J. L. Addens (1912), Groningen, Verl. Heereweg 5a (vac. Bellingwolde Gr.).
Mej. A. F. Adriani (1915), Utrecht, Parkstraat 11.
C. R. W. K. van Alderwerelt van Rosenburgh (1912). Buitenzorg, Java. -
Dr. U. P. van Ameijden (1912), Pasoeroean, Java.
Mej. Dr. Ir. J. E. van Amstel (1911), Paramaribo, Depar- tement van Landbouw npe
Dr. A. d'Angremond (1913), Klaten, Java.
Gs. W. van Apeldoorn Jr. (1917), Amsterdam, 2de Ooster- parkstraat 217.
Dr. Pedro Arens (1912), Malang, Java.
Dr. W. H. Arisz (1909), Djember, Java.
Dr. C. J. Baart de la Faille (1904), Arnhem, N. plein 7.
L. G. M. Baas Becking (1917), Amersfoort, Prinses Marielaan 4. |
C. A. Backer (1900), Buitenzorg, Java.
L. W. H. Backhuys (1913), Rolduc.
J. P. Bannier (1918), Utrecht, J. W. Frisostr. 18.
Mej. C. E. Bastert (1913), Bussum, Parklaan 31.
H. Begemann (1915), Utrecht, Nieuwe Gracht 71.
Dr. M. W. Beijerinck (1909), Delft, Laan.
Mej. T. A. Bekkering (1916), Meppel, Gr. Kerkstraat 4.
L. H. van Berk (1912), Zeist, le Dorpsstraat 13.
Mej. C. H. Berkhout (1915), den Haag, Archimedesstr. 15.
Dr. Ch. Bernard (1911), Buitenzorg, Java.
Mej. F. M. Beucker Andreae (1912), ’s Gravenhage, Laan Copes van Cattenburch 20.
J. G. B. Beumée (1918), Buitenzorg, Java.
Dr. J. van Beusekom (1904), Almelo, Molenkampspark 20.
* De iste secretaris verzoekt de leden beleefd bij adresveran- dering hem daarvan terstond kennis te geven.
5
Mej. W. C. Beutler (1917), Utrecht, Maliesingel 51 (vac. Rotterdam, Wilhelminakade 25).
D. Bierhaalder (1894), Baarn.
Mej. N. Bierman (1917), Zeist, Wilhelminalaan 4b.
Dr. A. H. Blaauw (1904), Wageningen, Schoonoord.
Dr. H. W. de Boer. (1913), Amersfoort, v. Oldenbarne- veltlaan 26.
Mej. N. H. W. M. de Boer (1915), Haarlem, Nassaulaan 64.
A. W. Boerman (1917), Maarssen, Meerhofstede.
Dr. I. Boldingh (1903), Buitenzorg, Java.
Mevr. C. M. Boldingh-Verment (1909), Buitenzorg, Java.
Mej. P. C. Bolle (1918), N. Gracht 121, Utrecht (vac. Rotterdam, Schiekade 4).
D. Bolten (1899), Bergen op Zoom, Potterstraat 40.
Dr. J. H. Bonnema (1911), Groningen, Herman Collenius- straat 13.
Dr. S. E. Boorsma (1911), Weltevreden, Java.
Dr. W. G. Boorsma (1911), Buitenzorg, Java.
Mej. G. Boterhoven de Haan (1915), Leiden, Haagweg 107 G.
Dr. J. Botke (1906), Groningen, Wassenberghstraat 10.
Mej. H. Bouwens (1912), Ubbergen, Berg en Dalsche Weg.
P. van Boxtel (1912), Nijmegen, Canisiuscollege.
Dr. J. Brand (1916), Doesburg.
Mej. J. G. Bredenoord (1917), Utrecht, Tolsteegsingel O.Z. 19bis (vac. Nijbroek bij Deventer).
Dr. C. E. B. Bremekamp (1909), Soerabaja, Java, Embong Tandjong 17.
Mevr. M. Bremekamp—de Gelder (1913), Soerabaja, Java, Embong Tandjong 17.
G. Bremer (1915), Pasoeroean, Java.
D. J. Broekens (1915), Amsterdam, Joh. Verhulststr. 24.
EF. F. Bruyning Jr. (1907), Wageningen.
Dr. P. G. Buekers (1913), Velp (Gld).
Dr. P. van der Burg (1901), Hardinxveld.
6
Dr. Joh. H. van Burkom (1903), ’s-Gravenhage, Adel- heidstraat 227.
Dr. L. P. de Bussy (1911), Amsterdam, Teniersstraat 5.
Dr. H. J. Calkoen (1878), Haarlem, Leidsche Vaart 86.
Mej. H. E. Casparé (1917), Utrecht, Catharijnesingel 24 (vac. Rotterdam, Oranjeboomstraat 28). _
Dr. C. P. Cohen Stuart (1909), Buitenzorg, Java.
Mej. C. Cool (1910), Haarlem, Kleverparkweg 81.
Dr. J. C. Costerus (1875), Hilversum, Hooge Naarderweg 59.
Dr. P. J. S. Cramer (1904), Buitenzorg, Java.
Mej. A. E. Crétier (1917), Lausanne of Genève.
Mej. J. M. Crighton (1917), Utrecht, Catharijnesingel 24. (vac. Rotterdam, Mathenesserlaan 283).
Dr. K. W. Dammerman (1907), Bussum, Graaf Florislaan 12.
B. H. Danser (1912), Rotterdam, Jericholaan 66a.
A. B. van Deinse (1909), Rotterdam, Diergaardelaan 60a.
Mej. M. J. Dijkstra (1918), Utrecht, Catharijnesingel 24 (vac. Amsterdam, Palestrinastraat 8).
Mej. A. F. C. van Dishoeck (1915), Bussum, Graaf Wich- manlaan 36.
Dr. W. M. Docters van Leeuwen (1900), Buitenzorg. Java.
J. den Doop (1917), Medan, Sumatra.
J. D. Dorgelo (1917), van Sytzamastraat 4, Leeuwarden.
Mej. Dr. L. C. Doyer (1907), Hilversum, Sumatralaan 3.
Mej. A. G. Dreckmeier (1916), Utrecht, Hoogt 14.
H. L. van Driel (1918), Utrecht, Burg. Reigerstr. 72.
C. Druijvesteijn (1918), Utrecht, Kromme N. Gracht 74 (vac. Arnhem, v. Pallandtstr. 65).
H. J. van Eekeren (1917), Schiedam, Groote Markt 7a.
Dr. P. van der Elst (1904), Buitenzorg, Java.
Joh. A. Ezendam (1914), Wageningen, Lawiksche allée.
P. J. van der Feen (1913), Baarn. Nassaulaan 26.
Mevr. C. P. Feenstra—Sluiter (1906), Amsterdam, Jac. Obrechtstr. 76.
Mej. A. J. Feltkamp (1915), Amsterdam, Honthorststr. 34.
ii
Mej. J. Fortuyn Drooglever (1915), Utrecht, Justus van Effenstraat 50bis.
Mej. A. C. Francois (1916), Utrecht, Mauritsstraat 101.
G. L. Funke (1917), Utrecht, Oude Gracht 294 (vac. Amsterdam, van Eeghenstraat 81).
H. C. Funke (1915), Bussum, Stargardlaan 18.
Dr. A. J. M. Garjeanne (1899), Venlo, Villapark 2.
Dr. J. M. Geerts (1906), Pasoeroean, Java.
Mej. A. C. Geluk (1917), Utrecht, Voorstraat 35 (vac.
Arnhem, Apeldoornsche weg 46).
C. A. van der Gen (1916), Rotterdam, Burgemeester Meineszlaan 47a.
Mej. H. F. Gerhards (1918), Utrecht, N. Gracht 121 (vac. Apeldoorn, van Heutzlaan 21).
Dr. E. Giltay (1880), Wageningen, Markstraat.
M. A. J. Goedewaagen (1913), Heemstede, Heerenweg 98.
Dr. J. W. C. Goethart (1886), Leiden, Witte Singel 39.
Dr. A. C. J. van Goor (1917), Den Helder.
H. R. M. de Haan (1917), Groningen, Oosterstraat 39a.
E. J. M. de Haas, S.J. (1890), Amsterdam, Hobbema- kade 51.
Mej. A. van der Haas (1916), Utrecht, Trans 17 (vac. Den Haag, Frankenslag 329). -
Mej. M. A. van Haeften (1918), Utrecht, Stadhouders- laan 85.
Mej. J. M. E. Haga (1918), Groningen.
Dr. A. L. Hagedoorn (1912), Berkeley, Californié.
Mej. F. M. J. A. Haije (1915), Amsterdam, Heeren- gracht 590.
Dr. C. J. J. van Hall (1905), Buitenzorg, Java.
Dr. H. Hallier (1911), Leiden, Vreewijkstraat 4.
Dr. Ph. van Harreveld (1904), Pasoeroean, Java.
Mevr. C. H. van Harreveld—Lako (1907), Pasoeroean, Java.
Mej. W. P. van der Harst (1915), Koudekerke, Wal-
cheren).
8
J. T. Hart de Ruyter (1916), Utrecht, Wittevrouwenstr. 1 (vac. Apeldoorn).
Mej. A. M. Hartsema (1916), -Utrecht, Weistraat 80.
B. Havinga (1915), Amsterdam, Heerengracht 2 (vac. Noordlaren Gr.).
J. Heimans (1912), Amsterdam, Plantage Muidergr. 123.
Dr. H. W. Heinsius (1891), Amsterdam, P. C. Hooftstr. 144.
J. Th. Henrard (1912), Den Haag, Koningin Emmakade 168.
Dr. M. Hesselink (1875), Harendermolen, gem. Haren (Gr.).
H. Heukels (1899), Santpoort-Station, Duinlustpark.
M. Hille Ris Lambers (1918), Utrecht, Catharijnesingel 34 (vac. Jorwerd).
Mej. J. Hingst (1904), Rijswijk (Z.H.), Huis te Lande, Vredenburgweg.
Mej. K. J. Hocke Hoogenboom (1917), Amsterdam, Wouwermanstraat 24.
Mej. J. L. van Hoorn (1918), Groningen, Damsterdiep 41.
Dr. J. A. Honing (1907), Medan, Sumatra.
H. R. Hoogenraad (1903), Deventer, Kr. Kerkstraat 46.
J. M. van den Houten (1917), Rotterdam, Robert Fruinstr. 64.
Dr. F. W. T. Hunger (1895), Amsterdam, van Eeghenstr. 52.
Dr. J. E. W. Ihle (1914), Utrecht, Bleijenburgkade 9.
Dr. Ir. G. van Iterson Jnr. (1909), Delft, Oude Delft 81.
Mej. B. E. Jager (1917), Zeist, Postkantoor. _
Dr. J. M. Janse (1910), Leiden, Witte Singel 76.
Joh. Jansen (1916), Malden.
P. Jansen (1902), Amsterdam, Frans van Mierisstr. 128.
Dr. H. H. Janssonius (1904), Groningen, Oranjestraat 7.
C. J. Jaski (1918), Laren, Eemnesserweg.
Dr. J. Jeswiet (1907), Pasoeroean, Java.
S. C. J. Jochems (1918), Santpoortstation, ,,Longwood”.
Dr. W. J. Jongmans (1900), Bloemendaal, de Genestetweg 6.
Dr. H. Jordan (1916), Utrecht, Frans Halsstraat 19.
Mej. B. Kaiser (1915), Groningen, H. W. Mesdagstr. 16a.
Mej. R. Kalt (1918), Groningen, Herm. Colleniusstr. 44.
9
Dr. J. R. Katz (1912), Amsterdam, Roemer Visscherstr. 2.
Dr. M. G. J. Kerbosch (1912), Tjinjiroean, Bandoeng, Java.
Mej. A. Kleinhoonte (1916), Utrecht, Lange Nieuwstr. 2.
Ir. A. W. Kloos Jr. (1912), Dordrecht, I. da Costastr. 8.
Dr. A. J. Kluijver (1911), Buitenzorg, Java.
Dr. J. C. Koningsberger (1892), Buitenzorg, Java.
V. J. Koningsberger (1917), Utrecht, Justus van Effenstr. 52.
H. N. Kooiman (1914), Bussum, Boschlaan 24.
Mevr. C. H. Kooiman—van Amstel (1915), Bussum, Boschlaan 24.
W. J. C. Kooper (1918), Soest, Molenstraat 23.
Mej. C. H. Koperberg (1916), Utrecht, Frans Halsstr. 1.
Mej. A. C. Kreulen (1915), Amsterdam, Rokin 40.
J. M. A. Kroes (1918), Groningen, Oostersingel 12.
P. Kruizinga (1910), Rijswijk (Z. H.), Emmastraat 21.
Mej. M. Kruseman (1917), Halfweg (N. H.).
H. W. Kuhn (1910), Naarden.
Dr. J. Kuijper (1905), Pasoeroean, Java.
Dr. K. Kuiper Jr. (1909), Havelte (Dr.).
H. J. Lam (1913), Rotterdam, ‘s Gravendijkwal 6.
P. van Leersum (1912), Bandoeng, Java, Dagoweg 21.
H. A. A. van der Lek (1914), Bennekom, Dorpsstraat.
Mej. A. D. Lens (1913), Utrecht, Biltstraat 24bis.
H. E. van Leyden (1918), Utrecht, v. d. Duijnstr. 1 (vac.
den Haag, Stadhouderslaan 98).
Mej. M. A. v. d. Linden (1915), Rotterdam, Heemraad- singel 291. :
Mej. G. M. de Lint (1914), Den Helder, Binnenhaven 86.
Mej. M. P. Löhnis (1915), Amsterdam, Jac. Obrechtstr. 75.
Mevr. A. v. Lookeren Campagne—Sabron (1914), Hil- versum, Bergweg 12.
Mej. S. W. Loos (1917), Utrecht, Catharijnesingel 24 (vac. Rotterdam, Hofplein 15a).
Mevr. A. Lottgering (1914), Rotterdam, Graaf Florisstr 28a.
Dr. H. J. Lovink (1909), Den Haag.
10
Mej. M. L. F. Lundqvist (1918), Utrecht, Fr. Hendrikstr. 7.
Mej. L. R. Lutter (1918), Utrecht (vac. den Haag, van Aerssenstr. 77).
A. van Luijk (1918), Amsterdam, Fr. de Bockstr. 4.
Mej. I. Luijten (1916), Wageningen, Hoogstraat 189. ;
Mej. J. H. H. v.d. Meer (1917), Amsterdam, J. P. Heyestr. 168.
C. J. van der Meer Mohr (1913), Soekaboemi, Java.
A. Mellink (1914), Haarlem, Brouwerskade 5.
P. J. A. J. Meulemeester (1903), Zwolle, Diezerstraat 10.
Mej. Dr. R. G. v. d. Meulen (1912), Leeuwarden, Japikst. 44.
Dr. J. S. Meulenhoff (1914), Zwolle, Diezerstraat.
Dr. H. C. Milius (1914), Batavia, Rijswijk.
W. E. de Mol (1918). Amsterdam, Transvaalstr. 112.
Mej. E. J. van der Molen (1916), Utrecht, A. M. van Schiirmanstraat 24.
Dr. G. A. F. Molengraaff (1881), Delft, Kanaalweg 8.
Dr. J. W. Moll (1877), Groningen, N. Kijk-in-'t Jatstr. 84.
Mej. G. Mulder (1915), Brink 15, Assen, (vac. Utrecht, Biltstraat 66).
Mevr. Dr. M. Nieuwenhuis—von WUexküll Güldenband (1904), Leiden, Jan van Goyenkade 44.
Mevr. M. C. van Oijen—Goethals (1912), Haarlem.
G. J. van Oordt (1913), Bilthoven, Rembrandtlaan 6.
Dr. F. van Oostrom Meyjes (1912). Hengelo (O.), Tuin- dorp, Lansinkweg 29. |
Mej. E. F. G. v. Os v. Delden (1915), Bilthoven, Nieu- werhoek.
G. A. W. van Overbeek de Meijer (1918), Utrecht, Oud Kerkhof 44 (vac. Buys Ballotstr. 16).
C. van Overeem (1918), Weesp, Slijkstraat 36.
Mej. C. P. E. Oving (1918), Groningen, Heeresingel 10.
Mej. D. J. Peck (1912), Bussum, Meerweg 33.
Mej. G. J. Peereboom (1917), Haarlem, Kruisweg 61.
Dr. N. R. Pekelharing (1904), Soekaboemi, Java, Onder-
neming Tjimenteng.
1]
Dr. A. J. van Pesch Jr. (1909), Amsterdam, Joh. Ver- hulststraat 156. ¢
M. Pinkhof (1917), Amsterdam, Fransche Laan llc.
Mej. S. E. M. Poppes (1917), Utrecht, Stadhouderslaan 90.
Dr. G. Postma (1900), Deventer, Brink 41.
Dr. G. Postma Czn. (1905), Scheveningen. Van Slinge- landstraat 156.
Dr. J. J. Prins (1904), Dordrecht, Achterhakkers 18.
Dr. H. C. Prinsen Geerligs (1912), Amsterdam, Wanning- straat 17.
Dr. A. Pulle (1904), Utrecht, Willem Barentzstraat 83.
Dr. H. M. Quanjer (1904), Wageningen, Lawicksche Allée.
fares Dre) He Quarles van “Ufford (1910), Utrecht, Emmalaan 35.
Dr. A. Rant (1904), Buitenzorg, Java, p/a. Dr. J. J. Smith.
A. Reijne (1917), Alkmaar, Kennemerstraatweg 180.
Mej. A. J. Reilingh (1918), Utrecht, Nic. Beetsstr. 16bis (vac. Arnhem, Coehoornstraat: 2).
Dr. E. Reinders (1910), den Haag, Willemstraat 40.
Dr. J. F. Reitsma (1913), Rotterdam, Bergweg 113.
H. W. Renkema (1912), Utrecht, Weerdsingel O.Z. 93.
Mej. M. W. Rens (1915), Amsterdam, Alex. Boersstr. 26.
Dr. H. M. D. van Riemsdijk (1890), Watergraafsmeer, Breedeweg 8.
Mej. H. C. C. la Riviére (1911), Leiden, Witte Singel 81.
H. M. W. Roelants (1916), Hilversum, Joelaan 8.
Dr. P. van Romburgh (1912), Baarn, Stationsweg 2.
Dr. A. A. L. Rutgers (1909), Medan, Sumatra.
_F. L. Rutgers Jr. (1912), Dedemsvaart.
Mevr. J. S. Rutten—de Bruijn (1913), IJmuiden.
Mevr. Dr. C. J. Rutten—Pekelharing (1904), Laan van der Wijck, Buitenzorg, Java.
J. D. Ruijs (1918), Utrecht, Domstraat 8 (vac. Dedems- vaart, Nieuw Moerheim).
H. L. van de Sande Bakhuyzen (1912), Utrecht, Burgstr. 56.
12
H. H. Sanders (1896), Kampen. :
Dr. G. Schenk (1909), Utrecht, Frans Halsstraat 12.
Dr. A. M. H. Schepman (1912), Groningen, Kraneweg 86.
T. E. van Schilfgaarde (1916), Utrecht, Nieuwe Gracht 125 (vac. Diepenveen).
W. W. Schipper (1893), Winschoten.
Dr. J. C. Schoute (1904), Groningen, Zuiderpark 2.
Dr. A. R. Schouten (1906), Meester-Cornelis, Java.
Mej. H. B. T. Schouten (1916), Utrecht, Willem Barentz- straat 70.
Dr. S. L. Schouten (1906), Utrecht, Lange Nieuwstr. 52a.
Mej. A. Schreuder (1913), Amsterdam, Valeriusstraat 251.
Mej. C. E. H. Schroeder van der Kolk (1917), Bilthoven, Soestdijksche Straatweg 77.
Dr. J. H. Schuurmans Stekhoven Jr. (1914), Amsterdam, Commelinstraat 16.
P. J. M. Schuijt (1899), Leeuwen — Beneden.
Mej. M. B. Schwarz (1917). Utrecht, Fred. Hendrikstr. 88.
J. van Servellen (1914), Bennebroekerweg, Haarlemmermeer.
K. Simon Thomas (1917), Utrecht, Schroeder v. d. Kolkstr. 17.
C. Sipkes (1917), Oostkapelle (Walcheren). —
Dr. M. J. Sirks (1911), Wageningen, Bowlespark A 328.
Mevr. J. van der Sleen (1917), Bilthoven, Julianalaan 33:
Jan G. Sloff (1915), Rotterdam, Noordsingel 40c.
Dr. E. van Slogteren (1912), Lisse.
Dr. D. F. van Slooten (1913), Buitenzorg, Java.
Dr. J. J. Smith (1903), Buitenzorg, Java.
Dr. Ir. N. L. Söhngen (1911), Wageningen.
Mej. B. G. Spierenburg (1915), Wageningen, Bowles- park 341.
M. Spoon (1910), Nieuwenhoorn, Voorne.
A. M. Sprenger (1918), Wageningen.
Dr. C. Spruit P.Pz. (1914), Tjinjiroean, Java.
Dr. G. Stahel (1914), Paramaribo, Suriname.
3)
M. C. E. Stakman (1912), Utrecht, Fred. Hendrikstr. 10.
J. E. van der Stok (1910), Buitenzorg, Java.
Dr. Th. J. Stomps (1908), Amsterdam, Weesperzijde 29.
Dr. G. J. Stracke (1904), Amsterdam, Ceintuurbaan 249.
Dr. B. Sypkens (1904), Groningen, Zwanestraat 1.
Mej. Dr. E. G. C. Talma (1909), Wipstrikker Allée 6b, Zwolle.
Mej. Dr. Tine Tammes (1904), Groningen, St. Jansstr. 1 la.
J. J. P. Tap (1917), Den Haag, De Perponcherstraat 63.
A. W. R. Thiel (1918), Amersfoort, Arnhemscheweg 5.
Jac. P. Thijsse (1899), Bloemendaal, Binnenduin.
Dr. K. Tjebbes (1905), Huizen (N.H.), Roelofslaan.
F. A. des Tombe (1905), Rotterdam, Rozenburglaan 64.
Dr. A. J. Ultee (1917), Djember, Java.
Dr. J. Valckenier Suringar (1893), Wageningen, Arnhemsche Straatweg.
Dr. Th. Valeton Sr. (1889), Buitenzorg, Java.
Dr. Th. Valeton Jr. (1906), Buitenzorg, Java.
L. J. van der Veen (1880), Zwolle, Luttekestraat.
Mej. J. E. van Veen (1918), Groningen, Mauritsstr. 15a.
Dr. Ed. Verschaffelt (1893), Amsterdam, Waldeck Pyr- montlaan 4.
Mej. M. C. Versluijs (1916), Wageningen, Hoogstraat 188 (vac. Rotterdam, Oostzeedijk 334).
D. de Visser Smits (1903), Semarang, Java.
B. P. v. d. Voo (1902), Bordeaux, Quai des Chartrons 2.
Mej. C. M. Voormolen (1912), den Haag, Goudenregenstr. 65.
Mej. A. G. Vorstman (1915), Haarlem, Mauritsstraat 5.
Mej. A. P. C. de Vos (1917), Helder, Binnenhaven 86.
Mej. E. de Vries (1911), Zürich, Freie Strasse 72.
Dr. Hugo de Vries (1907), Lunteren.
Mevr. M. de Vries—de Vries (1894), den Haag, Laan v. Meerdervoort 45.
Mej. M. S. de Vries (1907), Utrecht, Maliesingel 32.
Dr. Otto de Vries (1912), Buitenzorg, Java.
14
Dr. L. Vuyck (1889), Diepenveen, Park Braband.
W. H. Wachter (1902), Rotterdam, De Vliegerstr. 12b.
Dr. J. H. Wakker (1885), ‘s Hertogenbosch.
Dr. Ir. H. I. Waterman (1913), Delft, v. Leeuwenhoek- singel 26.
Mevr. Dr. A. Weber—van Bosse (1885), Eerbeek (Geld.).
F. Weehuizen (1911), Weltevreden, Java.
Dr. Th. Weevers (1901), Amersfoort, Groote Bergstr. 9.
J. W. van Welsem (1916), Batavia.
Dr. F. A. F. C. Went (1887), Utrecht, Nieuwe Gracht 187.
Mej. G. D. van de Werk (1915), Den Haag, Laan Copes van Cattenburch 92.
Mej. Dr. Joh. Westerdijk (1904), Amsterdam, Roemer Visscherstraat 1.
W. H. de Wette (1916), Bussum, Heerestraat 15.
F. A. C. de Wever (1911), Nuth (L.).
Mej. A. M. Wibaut (1915), Amsterdam, Waldeck Pyr- montlaan ||.
Mej. L. S. Wiersma (1917), Utrecht, Tolsteegsingel O.Z. 19bis (vac. Dokkum, Groote Breedstraat).
Mej. G. Wilbrink (1904), Cheribon, Java.
J. F. Wilke (1904), Rotterdam, Essenburgsingel 43.
C. A. van der Willigen (1910), Utrecht, Parkstraat 49.
Mej. H. G. C. Willinge (1918), Utrecht, Poortstr. 114.
Mej. Dr. J. S. A. Wisse (1913), Winschoten, Toren- straat 16 (vac. Doesburg, Nieuwstraat).
P. C. van der Wolk (1909), Middelburg, Heerengracht 37.
S. J. C. van de Woude Venema (1918), Appingedam.
Dr. Th. Wurth (1912), Malang, Java.
Mej. E. Zeijdel (1914), Leiden, Maria Gondastraat 31.
Dr. H. H. Zeijlstra Fzn. (1906), Deventer, Zwolsche Weg 65.
Dr. K. Zijlstra (1904), Groningen, Korreweg 36. ©
C. van Zijp (1914), Malang, Java
VERSLAG van den eersten secretaris over den toestand der Vereeniging op 1 Januari 1919.
Het aantal leden der Vereeniging is in het jaar 1918 wederom vrij aanzienlijk toegenomen. Op 1 Januari 1918 bedroeg het 281, in den loop van het jaar traden 33 personen als lid toe, daarentegen bedankten 6 leden terwijl de Vereeniging het overlijden van een harer oudste leden, den heer D. Lako te Zwolle, te betreuren had. De totale aanwinst bedroeg dus 26 leden, zoodat de nieuwe ledenlijst op 1 Jan. 1919 307 namen aanwijst. Het aantal buitengewone leden verminderde met 1 door den dood van Mr. W. H. de Beaufort te Leusden.
Er hadden 4 ledenvergaderingen plaats, en wel te Utrecht op 26 Jan., en te Amsterdam op 25 Mei, 29 Juni en 30 November. De leden, die meer in het bijzonder belang- stellen in de flora van Nederland kwamen hijsen te Utrecht op 5 April en op 27 December.
Op 26 Juli en volgende dagen had een excursie plaats in de omstreken van ‘s-Hertogenbosch, waarvan bijzonder- heden in het verslag van de Commissie voor het Floris- tisch Onderzoek en in de Bijlagen te vinden zijn.
In de samenstelling van het Bestuur kwam verandering door het aftreden van den Isten secretaris, in wiens plaats de leden in de vergadering van 30 November den Heer Th. J. Stomps kozen.
In het begin van het jaar legde de conservator, de Heer A. H. Blaauw zijn ambt neer. Het bestuur wees den Heer H. Heukels als zijn opvolger aan.
De in het vorige jaarverslag vermelde plannen tot ver- sterking der geldmiddelen voerden in 1918 tot een resultaat.
16
Daar de onvoldoende financieele toestand bijna uitsluitend te wijten was aan de steeds zwaarder drukkende kosten van de publicaties, besloot het Bestuur een poging te doen tot het verkrijgen van meer inkomsten voor die publicaties, liever dan door inkrimping van den omvang der tijd- schriften de onkosten te verminderen. Tot dat doel werd een ingrijpende Statutenwijziging voorbereid, die in de Vergadering van 25 Mei tot stand kwam. Directeuren van wetenschappelijke inrichtingen in Nederland werd het daarbij mogelijk gemaakt, met de Vereeniging een contract af te sluiten, waardoor zij, tegen betaling van een bepaald bedrag, het recht kregen kosteloos stukken te doen opnemen in het Recueil des Travaux Botaniques neerlandais en tevens in de Commissie van Redactie van het Recueil zitting te nemen. Met deze wijziging hing samen de instelling van een afzonderlijke Commissie van Redactie voor het Nederlandsch Kruidkundig Archief, terwijl de vroegere Commissie van Redactie van beide tijdschriften plaats maakte voor een afzonderlijke Commissie voor het Recueil. In 1918 sloten een contract af de directeuren van de Botanische Laboratoria van de Universiteiten te Amsterdam, Groningen en Utrecht en de directeur van het Laboratorium voor Technische Botanie van de Tech- nische Hoogeschool te Delft.
Het is te verwachten, dat door deze Statutenwijziging een groot deel van de moeilijkheden der Vereeniging tot een oplossing is gekomen en dat de vermeerderde inkomsten, gepaard aan een stijgend ledental tot den bloei der Vereeniging zullen bijdragen.
UTRECHT, 31 December 1908: De 1ste Secretaris,
AC PELEE:
Goedgekeurd en vastgesteld in de ledenvergadering van 26 Jan. 1919.
VERSLAGEN DER PERMANENTE COMMISSIES.
Het Curatorium van het Kok-Ankersmit-fonds zond geen verslag.
VERSLAG der Commissie van Redactie.
In het afgeloopen jaar verscheen een omvangrijk deel van het Nederlandsch Kruidkundig Archief. Reeds in het begin van het jaar werd een aanvang gemaakt met het drukken van Vol. XV van het Recueil. Het verschijnen der afleveringen werd echter uitgesteld, daar wijziging van het titelblad noodzakelijk was geworden in verband met verandering in de wijze van uitgave van het Recueil. De in het titelblad aan te brengen veranderingen werden vastgesteld in de vergadering der nieuwe Commissie van redactie voor het Recueil op 1 Dec. 1918, zoodat in het einde van het jaar Livr. 1 nog verscheen. De overige afleveringen kunnen nu spoedig volgen. Ingevolge een besluit van de ledenvergadering op 25 Mei 1918 trad de Commissie van redactie in haar geheel af en werd een afzonderlijke Commissie van redactie voor het Nederlandsch Kruidkundig Archief benoemd, terwijl tot lid daarvan werden verkozen: Mej. Cath. Cool en de heeren J. Heimans en W. H. Wachter. De Commissie van redactie voor het Recueil bestaat nu, krachtens besluit
Nederl Kruidk. Archief. 1918. 2
18
van diezelfde vergadering uit Mej. Tammes en de Heeren van Iterson, Verschaffelt, Weevers en Went. In de vergadering van deze Commissie op 1 Dec. 1918 werd de heer Went tot voorzitter en Mej. Tammes tot Secretaresse verkozen.
UTRECHT |) GRONINGEN, § f Jan 1919: F.A FC. WENT. Voorzitter.
T. TAMMES,
Secretaresse.
VERSLAG van de Commissie voor het Floristisch Onderzoek van Nederland over het jaar 1918.
Er werden dit jaar twee vergaderingen en een 3-daagsche excursie gehouden. De voorjaarsvergadering op 5 April in Utrecht was druk bezocht en er werden weder veel bijdragen geleverd, evenals op de wintervergadering, die 27 December eveneens te Utrecht werd gehouden. Daar de meeste mededeelingen in het Kr. Archief geplaatst zijn of worden, is met het oog op plaatsruimte van vergade- ringsverslagen afgezien. De zomerexcursie, weder onder leiding van Dr. L. Vuyck in de omstreken van Den Bosch gehouden, slaagde uitstekend, al kenmerkte het bezochte terrein zich niet door groote soortenrijkdom. Besloten werd ook in 1919 een voorjaarsvergadering te houden en aan de algemeene vergadering als plaats voor een zomerexcursie voor te stellen: de omstreken van Nijmegen.
Namens de Commissie: P. JANSEN,
Secretaris.
19
VERSLAG der Excursie, gehouden te ’s-Hertogen- bosch op 26 Juli 1918 en volgende dagen.
Den 26 Juli kwamen in het Hotel du Commerce, Stationsplein te ‘s-Hertogenbosch de leden Brand, v. Goor, Henrard, Jansen, Schuyt en Vuyck bijeen, ten einde de volgende dagen excursies te houden in de omstreken dier stad. Al aanstonds bleken de tijds- omstandigheden reeds onaangename gevolgen te zullen hebben, daar in gemeld hotel geen warme maaltijden meer werden verschaft. Gelukkig was men elders beter ingericht, zoodat deze eerste ontgoocheling geen verdere nadeelige gevolgen heeft gehad op ons lichamelijk welzijn.
De eerste dag werd besteed voor een tocht naar het Station Waalwijk, van waaruit we in Zuidelijke richting over Sprang en Kaatsheuvel naar Loon op Zand gingen; van daar nog iets zuidelijker gewandeld zijnde, werd west- waarts ingeslagen, ten einde tusschen het Leike ven en het Vlakke-ven de Ruiterbaan te bereiken, waarlangs we op het Spinderpad kwamen, dat ons over Bergeind weer naar Loon op Zand terugvoerde. De tocht ken- merkte zich door een voortdurenden zachten regen, die verre van aangenaam was en ook den grond en de planten zoo doorweekt had, dat de lust om ver buiten de gebaande wegen te gaan niet groot was, terwijl de genoemde vennen bij den eersten blik al deden zien, dat men zijn voeten niet natter behoefde te maken dan zij reeds waren. De aangeteekende planten leggen dan ook geen getuigenis af van rijke vondsten of bizondere zeldzaamheden. De tram voerde ons eerst naar Waalwijk, waar we gedurende den tijd, dat we op den trein naar den Bosch moesten wachten, op alleszins voortreffelijke wijze in het hotel van middageten werden voorzien.
Zondags ging de tocht per trein naar de halte Esch, vanwaar uit we in hoofdzaak den grooten weg volgden naar
20
St. Michiels Gestel, met enkele zijsprongen in de aangren- zende bosschen en de daarin verscholen meertjes. Na ons in de herberg in dit dorp op eenvoudige wijze verfrischt te hebben, ging de tocht verder langs de oevers van den Dommel, die zeer veel Veronica longifolia te zien geven. We bereikten het buitengoed de Zegenwerp, waar we gelegenheid vonden tal van prachtige boomsoorten aan te treffen, zoodat dit park ook uit een tuinbouwkundig oog- punt een bezoek overwaard is. Na werkelijk eenigen tijd onder de bekoring geweest te zijn van den schoonen aan- leg en de fraaie planten, gingen we de wildernis weer in; wij volgden den boschzoom en de lage landen langs den Dom- mel, om langs den Zuidoostkant van de bosschen weer op den grooten weg naar Boxtel uit te komen. Ons doel „was de op de kaart aangegeven poelen bij den Haaghoek te bezoeken, die we dan ook nauwkeurig bekeken. Hier raakten we dokter Brand kwijt, wat ons wel eenige zorg baarde, daar men nooit kan weten of iemand op zulk een moerassigen bodem geen ongeluk kon overkomen zijn. Nadat enkelen onzer de moerassen nog eens afgezocht hadden, besloten we maar verder te gaan; de dokter was en bleef zoek. In gedrukte stemming zetten we den tocht voort, totdat we op den weg naar Boxtel bij de brug over den Dommel onzen verloren tochtgenoot weervonden niet alleen, maar zelfs in het bezit van Scheuchzeria, die wij niet gezien hadden. Alle leed was vergeten en opge- wekt naderden we Boxtel. Doch voor dat we deze plaats betraden werd ons oog geboeid door een tuintje langs den weg, waar een rijke verzameling Succulenten te aan- schouwen viel, naast vele andere merkwaardige tuinplanten. Onze burgemeester was bij het gezicht van zooveel schoons bijna niet meer te houden. De eigenaar van dezen miniatuur hortus scheen deze belangstelling wel streelend te vinden, noodigde het heele gezelschap binnen en liet ons met groote vriendelijkheid de resultaten van zijn
21
onvermoeide cultuurproeven zien. Behalve voor planten bleek onze nieuwe vriend voor alle natuurproducten een levendige belangstelling te gevoelen, maar tevens bleek hij een hartstochtelijk verzamelaar, zoodat we niet eer onze vrijheid terug kregen, voordat we allerlei andere cusiosa bezichtigd hadden in zijn geheel met postzegels beplakte kamer. Met veel dank namen wij afscheid van den Heer de Weerd, waarna we in Boxtel zelf weder een uitstekende gelegenheid vonden om de verloren krach- ten te herstellen.
Maandag bracht de trein ons aan het station Helvoirt, van waar we den grooten weg volgden naar Groot en Klein Laar, de Gyzelschestraat rechtsom tot de Oude Bossche laan, met een bezoek aan het Hengstven. Ook dit viel niet mee en zoo bereikten we de droge heuvel- reeks ten noorden van dit ven, waarna we weder de Bossche laan vervolgden, den grintweg overstaken en nu de Loonsche laan volgden, die bij de Loversche brug de Ley snijdt, totdat wij bij een in afbraak zijnden molen de groote plassen in het gezicht kregen. Nadat we eerst den Zuidelijken oever even bekeken hadden, volgden we daarna den Noordkant, waarbij de moerassige gronden links van den weg ons een veld met bloeiende Lobelia’s vertoonden, dat verder naarstig werd onderzocht, zonder veel resultaten op te leveren. Den rand van dezen plas verder volgende, waren we niet weinig verbaasd uit dit verlaten en woeste landschap plotseling voor een zeer mondaine badplaats te zijn aangeland; men zou zich in een onzer strandplaatsen wanen. Het gaf ons altans het genoegen, na den langen tocht door de wildernis, een oogenblik een welkome rust te genieten, waarna wij den tocht besloten met den straatweg Helvoirt— Vught op te zoeken, waarlangs we de laatstgenoemde plaats bereikten. Van hier bracht de paardetram ons weer naar den Bosch en hiermee eindigden tevens onze excursies.
22
Samenvattende bezochten we de volgende „hokjes nl. O4 47,14, 32, 34, 57, 12, 14,325 IA NGN LS, Wss lsen 23,105, 51, 14, 23 EN NE, 1314 21,53, 32, 34,43, 62,724, 363,01 Nen JL
De op deze tochten opgeteekende planten volgen hier- onder; evenals vorige jaren zijn de in grooter aantal ge- vonden planten aangeduid met de letters a., algemeen, v.a., vrij algemeen of za, zeer algemeen, terwijl de meer schaars aangetroffen planten volgens het bekende systeem zijn aangeduid. De 31 doorzochte kwartierhokjes leverden toch nog een 367 tal soorten op; herinneren we hierbij dat ten vorige jare in de omstreken van Meppel 377 planten werden genoteerd, in 1916 bij Breda 455, dan geven deze getallen eenigszins een beeld van den rijkdom der flora wat soorten aantal betreft. Omtrent de meer of mindere zeldzaamheid der waargenomen planten, geeft de volgende lijst voldoende opheldering.
Achillea Millefolium z.a.; A. Ptarmica Q4, 47, 14, Q5, 51, 24, 32,. 43, 53, 32; 43, 103,5 Ile Acgopodmma.; Aethusa Q4, 57, 12, 67, 21, Q5, 51, 43; Agrostis alba z.a.; A. canina a.; A. vulgaris a.; Aira caespitosa v.a.; A. flexuosa a.; Ajuga reptans Q5, 51, 43; Alchemilla arvensis Q4, 47, 32, Q5, 51, 23, 34, 43, 53, 32; Alisma natans Q5, 52, 14; A. Plantago a.; A. ranunculoides Q5, 51, 24; Allium vineale Q5, 53, 32, 34; Alnus gluti- nosus v.a.; Alopecurus pratensis Q5, 51, 43; Anagallis arvensis Q5, 51, 43, 44; Angelica Q4, 47, 14, 32; An- themis arvensis Q5, 51, 14, 23, 32; Anthoxanthum odo- ratum z.a.; Anthriscus silvestris Q4, 47, 32, 57, 12; An- tirrhinum Orontium Q4, 57, 12; Apera Spica venti a.; Artemisia vulgaris Q4, 47, 14, 32, 57, 12; Arnoseris a.; Arrhenatherum Q4, 47, 32, 57, 12, 67, 12, Q5, 51, 32, 43, 62, 24; Asplenium Ruta muraria Q5, 53, 32; Athy- rium filix femgna Q4; 47,32, 57, 12, OS ai 54.43.05, 11; Atriplex latifolia Q5, 52, 14; A. patula Q4. 57, 12,
23
Q5, 51, 43; Avena caryophyllea Q5, 52, 13, 53, 32, 43, BONA 63, 11; AS flavescens Q4, 47, 34; Q5, 51, 43; A. praecox Q5, 52, 14, 53, 32, 43, 63, 13; A. sfrigosa Q4, 47, 34; Bellis perennis z.a.; Betula verrucosa v.a.; Bidensmtoipantitus Q4, 67, 12, 21, Q5, 51,32, 44) 52, A63 135) Blechnum Q4, 67, 12,.Q5, 51, 34, 43,62, 24; Bromus mollis z.a.; B. secalinus Q4, 47, 32, Q5, 51, 43; B. sterilis Q4, 67, 21; Calamagrostis Epigeyos Q4, 57, 14; C.-lanceolata va; Callitriche spec. Q4, 47, 14; Bellan za. Calthas@Q5, 51. 24,63, 12; Campanula rotundifolia z.a.; Capsella z.a.; Carduus crispus Q4, 47, DNO, 21; Ci mutans Q5, 52,13; Carex acuta Q4, ae lt. Cr acufiformis @5, 53, 43;.C. arenaria va. G fuinjoumis) QS, SI, 14: ©. panicea: @4, 67, 13, 14,..Q5, Als Cepilalifera Q4; 67, 14, 23; C. rostrata @4, 67, ROS 453034 63; Vl 12) 13; PCs stricta’ Q5, 53, 34, 63, 12; C. vulgaris Q4, 67, 14; Centaurea Cy- anea v.a.; C. Jacea a.; Cerastium arvense Q4, 57, 14, @5.553; 32) 43;,-C: glomeratum ©Q4, 67, 21, Q5 51, 52 34, 43; C. triviale z.a.; Chaerophyllum temulum Q4, 67, 21, Q5, 51, 34; Chelidonium Q4, 67, 21, Q5, 52, 21; Chenopodium album z.a.; Ch. ficifolium Q4, 47, 14; Ch. polyspermum Q5, 52, 14; Chrysanthemum Leucanthemum z.a.; Ch. segetum a.; Cirsium arvense Q4, 47, 14, 34, Q5, 51, 34, 62, 24; C. lanceolatum Q5, 52, 13; C. palus- tre v.a.; Comarum a.; Convolvulus sepium z.a.; Corri- giola Q4, 67, 21, Q5, 51, 24; Corynephorus z.a.; Crepis virens a.; Cuscuta Epithymum a.; Cynosurus cristatus Q4, 47, 14, 32, 67, 21, Q5, 51, 34; Dactylis v.a.; Datura @5)252, 14:. Daucis va. Draba verna @5, 53, 32: Drosera intermedia en rotundifolia v.a.; Epilobium an- gusujolium- @4, 67, 12, Q5,,51, 14,52, 13, 63,11; ZE. montanum Q5, 51, 34, 43; E. roseum Q4, 47, 34; E. par- viflorum Q5, 51, 34; E. tetragonum Q4, 67, 21; E. vir- gatum Q5, 51, 34; Epipactis latifolia Q5, 52, 13, 62, 24;
B
Equisetum arvense v.a.; E. limosum va; E. palustre Q5, 51, 43, 53, 43, 62, 24; Erica z.a.; Erigeron canadensis v.a.; Eriophorum polystachyum v.a.; Erodium pimpinellifo- lium a.; Erucastrum Pollichii Q5, 52, 14 (met rivierzand aangevoerd); Erysimum cheiranthoides va; Erythraea Centaurium v.a.; Eupatorium Q5, 51, 43, 62, 24; Euphor- bia Helioscopia Q4, 57, 12, Q5, 51, 43; E. Peplis Q5, 52, 21; Euphrasia officinalis Q4, 57,12, 32,,Q5, Si, 24, 32; 53, 43; Festuca elatior niet a.; F. gigantea Q4, 47, 32, F. ovina v.a.; F. rubra Q5, 51, 43, 63, 11; Filago mini- ma- Q4; 57, 14, 32,67, -12, 21, Q5, 63, Tie Bumaria officinalis Q4, 57, 12; Galeopsis bifida Q5, 51, 34; G. ochroleuca a.; G. Tefrahit z.a.; Galium Aparine Q5, 51, 43; G. palustre a.; G. uliginosum Q4, 47, 14, G. verum Q4, 57,12, 14, 32, Q5, 52,14, 53, 32: Genista anglica en G. pilosa v.a.; Gentiana Pneumonanthe Q4, 67, 12, 14, Q5, 51, 14, 32, 63, 11; Geranium molle Q4, 57, 43, 67, 21, Q5, 53.°34; G. pasillam O4 SA 12,767 Oo. 63, 11; G. Robertianum Q5, 51, 34; Glechoma z.a.; Gly- ceria fluitans a.; G. spectabilis v.a.; G. plicata Q4, 47, 32; Gnaphalium silvaticum Q4, 67, 12; G. uliginosum a; Hedera Q5, 51, 43, 53, 34, 62, 24; Heleocharis palustris Q4, 67, 21, Q5, 51, 14; Heracleum a.; Herniaria glabra Q5, 53, 43; Hieracium murorum Q5, 52, 13; H. Pilosella za; H. tridentatum a.; H. umbellatum za; Holcus lanatus en H. mollis z.a.; Hordeum murinum Q4, 47, 32, 34, 57, 12, 43,-67,-21; Hottonia OA A 1G, eo 51, 34, 43, 63, 12; Humulus v.a.; Hydrocharis Q4, 47, 14, 32, Q5, 53, 34, 63, 12; Hydrocotyle z.a.; Hypericum Elodes a.; H. humifusum Q4, 67, 12, 21; H. perforatum z.a.; Hypochoeris radicata z.a.; Ïllecebrum v.a.; Iris Pseu- dacorus a.; Jasione z.a.; Juncus bufonius z.a.; J. conglo- meratus a; J. effusus z.a.; J. lamprocarpus v.a.; J. squar- rosus a; J. supinus a.; J. sylvaticus a.; J. tenuis za; Lamium album z.a.; -L. purpureum Q5, 51, 43, 44, 53,
25
34, Lampsana Q5, 51, 34, 43, 44; Lappa minor Q5, 51, 34; Lathyrus pratensis Q4, 47, 32; Lemna minor Q4, 47, 14, 32, Q5, 51, 43, 44, 53, 34, 63, 12; Leontodon autumnalis Q4, 67, 12, Q5, 51, 34, 44; Linaria vulgaris z.a.; Littorella Q5, 51, 24; Lobelia Q5, 51, 24, 52, 13; Pohon mualtiflorum Q4, 47,34, 57, 14, Q5, 51, 43; L- perenne z.a.; Lonicera a.; Lotus corniculatus Q5, 51, 34, 43, 53, 32, 34, 43; Lotus uliginosus z.a.; Luzula cam- pestris Q4, 67, 21, Q5, 62, 24; L. multiflora Q4, 67, 12, Q5, 53, 34; L. pilosa Q5, 51, 43(?); Lychnis diurna en L. Flos cuculi a.; L. vespertina Q5, 52, 13; Lycopodium pedatum O4, (67,14, Q5, 51," 14, 52, 13; -Lycopsis Q4, 57, 43, 67, 21; Lycopus a.; Lysimachia Nummularia a.; L. thyrsiflora Q5, 51, 24; L. vulgaris z.a.; Lythrum z.a.; Malva silvestris Q4, 57, 43; M. vulgaris Q4, 57, Es Mlatsicarias Q4.°47,214, 34; °57,.-12, Q5) 51,32; 34) 43, 44, 63, 11, 31; Melampyrum pratense v.a.; Melilotus arvensis Q4, 67, 21, Q5, 63, 12; Mentha aquatica Q4, 47, 34, Q5, 51, 24, 53, 32; M. arvensis a.; M. sativa @e 47,- 34; Menyanthes Q4, 67, 13, @5, 51, 24, 63; 11, 12, 13; Mercurialis annua Q4, 67, 21; Moehringia Q5, 51, 34; Molinia z.a.; Myosotis intermedia Q5, 51, 43, 53, 32, 34, 63, 31; M. palustris v.a.; M. versicolor Q4, 57, 14; Myrica z.a.; Nardus z.a.; Narthecium Q4, 67, 13, 14, Q5, 51, 14; Nasturtium amphibium Q5, 53, Eats IN palustre Q4,°67, 21,°Q5,. 53, 32,43; N. syl- vesten Ot Of, 210552 14; Nuaphar @5,-53; 32, 34, 43, 63, 11, 12; Nymphaea z.a.; Oenanthe fistulosa Q4, 47, 14, Q5, 52, 21; Oe. Phellandrii a.; Ornithopus z.a.; Osmunda Q5, 51, 24, 53, 34, 62, 24, 63, 11, 12; Oxalis stricta a.; Panicum Crus Galli a.; P. lineare v.a.; Papaver dubium Q4, 57, 12; P. Rhoeas va; Pedicularis silvatica Ore 57612; -67,. 14; Peplis: Q4 407,21, Q5, 51, 24; Phalaris arundinacea a.; Phleum pratense v.a.; Phragmites z.a.; Pimpinella Saxifraga Q5, 53, 43; Plantago Coro-
26
nopus Q5, 51, 32; Pl. lanceolata en major z.a.; Pl. media Q5, 51, 43; Poa annua z.a.; P. pratensis v.a.; P. serotina Q5, Al, 32, 43, .44;- 53,325 Pritcvialisi@s25ieas, 52; 14; Polygala vulgaris Q5, 53, 43; Polygonum amphibium a.; P. aviculare z.a.; P. Convolvulus a.; P. Hydropiper Q5, 51, 43, 53, 43; P. lapathifolium z.a.; P. minus Q4, 67, 12,21; P..mite Q4,. 47, 14,534,167 21>, Dk 2; 34,52, 215 P. nodosum: Q5, Al, 32352 io wie Per sicaria za; P. tataricum Q4, 57, 12, Q5, 51, 34; Poly- podium v.a.; Polystichum Filix mas v.a.; P. spinulosum Q4,:47, 14, 34, 67, 12, Q5,°53, 34,9622 24: WPopalssalba Q5, 53, 34; P. tremula Q5, 51, 23, 34; Potamogeton natans Q4, 47, 14, Q5, 52, 14, 62, 24; P. pectinatus Q5, 53, 32; P. perfoliatus Q5, 53, 32, 43; P. polygonifolius Q5, 52; 13,-62,: 24, -63,.. 11; iP) rafescenss@aaas: 32; Potentilla anserina z.a.; P. procumbens Q4, 47, 14, 34, 67, 12; P. Tormentilla z.a.; Prunella z.a.; Prunus spinosa Q5, 51, 32; Pteris v.a.; Quercus, opslag; Radiola Q4, 67, 21, Q5, 51, 32; Ranunculus acris z.a.; R. Flammula z.a.; R. Lingua Q5, 51, 24; R. repens z.a.; R. sceleratus Q4, 67, 12; Raphanus raphanistrum v.a.; Rhamnus Fran- gula z.a.; Rhinanthus maior R5, 51, 24, 43, 53, 34, 63, 11; Rhynchospora alba en fusca Q4, 67, 13, 14, Q5, 51, 14, 63, 11, 13; Rosa canina Q5, 51, 44; Rubus caesius Q4, 47, 14, Q5, 53, 34; R. Idaeus Q4, 47, 32, 67, 12, Q5, 51, 34, 43, 63, 11, R: Bellardii»Q5,51,:323.R. gratus O4, 47, 14, Q5, 51, 34, 63," 11; RS macrophglitsg@an 45, 62, 24, 63, 11, 13; R.. plicatus .Q4, 47932, O5, SL 3E 53, 34, 62, 24, 63, 11, 13; R. suberectus Q5, 62, 24, 63, 11; Rumex Acetosa za; R. Acetosella z.a.; R. conglo- meratus Q4,. 47, 34, Q5, 51,44, 2 NDSS crispus Q4, 67, 21; R. Hydrolapathum Q4, 47, 14, Q5, 51, 24; 53,32, 34,-43, 62, 24,63, Slee Remans @5; 52, 14, op met rivierzand aangehoogd terrein; R. obtu- sifolius a.; Sagina procumbens Q4, 67, 21, Q5, 51, 43,
27
52, 21; S. nodosa Q5, 53, 43; Sagittaria Q4, 47, 14, Q5, 52, 21, 53, 32, 43, Salix amygdalina v.a.; S. aurita a.; S. cinerea a.; S. repens z.a.; S. cinerea viminalis Q5, 51, 43; Sanguisorba officinalis Q4, 47, 34, Q5, 51, 34, 43, 53, 34; Sarothamnus z.a.; Scheuchzeria Q5, 63, 11; Scirpus caespitosus v.a.; S. fluitans Q5, 62, 24, 63, ie Salacustas, Q5, 51, 24,52) 14: S: tsileaticus Q5; 53; 32; Scleranthus annuus z.a.; Scrophularia nodosa Q5, 51, BRD sd Sedum acre Q5, 53, 32 43: pure amgascensw@Q5 51, 43, 44053,034 OS. ceflexam<Q4, 57, ieee Senegomaguatican ©4447, 340 @5;,753) 32, 43) S. Jacobea a.; S. sylvatica z.a.; S. vulgaris a.; Setaria viridis GEE 12,43, 67, 21 Q5 51), 23, 53432; \Sinapis:. ar vensis Q5, 51, 43; Sisymbrium officinale z.a.; Sium Q5, 51, 32, 43, 53, 32, 63, 12; Solanum Dulcamare Q5, 51, RN ZO nigrum a.; soncrus asper, Q5,52, 13; 5 olens KOEN AANSLAG OD 51) 34, (43, 44° Sorbus z.a.; Sparganium ramosum Q4, 47, 32, Q5, 51, 43, 63, 12; S. simplex Q5, 53, 34; Spergula arvensis a.; S. Morisonii Q5, 51, 14; Spergularia media? Q4, 57, 12, waarschijnlijk vergissing; S. rubra Q4, 57, 12, Q5, 51, 23, 32; Spiraea Ulmaria a.; Stachys palustris Q4, 47, fee @) al 24... 45,52, 214.5 arvensis, Q4,.57,, 12505) 53, 32; Stellaria glauca Q5, 53, 34; S. graminea Q4, 57, ESO ol 34, 53) 432,345, S. medias zaan. uliginosa Q5, 52, 21; Succisa v.a.; Symphytum Q4, 57, 125: Q5, 51, 24, 34. 43, 53,32; Tanacetum a:; Taraxacum _ za; Teesdalia a; Teucrium Scorodonia Q5, 51, 34, 43, 40,21 ll; heme 5,53: 325.43: Ehymus Q5, 29.2432, 92,13, 53.34, 43; Thysselinum, QA, 47, OST ol, 24,134.43. 52..13,.53, 345.62, 24, 63, 11; Tragopogon pratense Q4, 57, 12; Trifolium arvense BOA AL ede Te hybridum.Q4,. 57,12, 67,21, Q5, 51, AO munus, z.a.; ©. pratensis. za [.. repens’ za Triodia z.a.; Triticum repens a.; Ulmus suberosa Q4,
28
67, 12; Urtica dioica z.a.; U. urens a.; Utricularia vul- garis Q5, 63, 12; Vaccinium Myrtillus Q4, 67, 12, Q5, 51, 43; Valeriana officinalis Q5, 51, 34, 43, 53, 32, 34; Verbascum nigrum Q5, 62, 24; Veronica Anagallis Q5, 53, 43; V. arvensis Q4, 47,14 WES Chamaedrgs*Q@5, 53, 34,.63, 13; V. longifolia Q5, 53; 323°V pola O5, 53, 34, 43, 63, 31; Viburnum Q5, 51,24, 45) 65.1 2 Vicia angustifolia Q4, 47, 32, Q5,-51, 24; V. Cracca a; Vi hirsuta Q 4, 47, 34, 67,21, O5, 5134743; Vesanua Q5, 51, 34; Viola canina Q5, 53, 32, 63, 11; V. palustris @Q5, 63, 11; “Vi ssilvatica Q4 5737" OS le a tricolor za.
Ook hier hebben we geen beeld van een zeer afwisse- lende flora. Behalve een paar niet gewone planten, is bijna alles de vooruit te verwachten plantengroei. Toch blijkt ook thans weer, dat verschillende elders zeer gewone soorten, hier sporadisch of in het geheel niet werden aangetroffen en evenals bij de excursies in de omstreken van Breda is deze lijst belangrijk om het gemis of het zeldzame voorkomen van in andere gebieden van ons land gewone soorten.
Zien wij af van voorjaarsplanten als Ficaria, Draba, Cardamine, e. a., die in Juli niet meer gevonden worden, dan missen we het geheele geslacht Batrachium, Berula, Crataegus en Stratiotes en vinden we slechts een enkele maal Angelica, Anthriscus silvestris, zeer weinig Epilobiums en Euphorbia's, sporadisch Galium Aparine en Geranium Robertianum, Hypericum humifusum, Lemna en Mentha aquatica, zeer weinig Nasturtiums, een enkele maal Rosa canina en Prunus spinosa, zeer weinig distelsoorten en ook de gewone Veronica-soorten missen we. Daarentegen gevoelt V. longifolia zich langs den Dommel thuis; zij wordt trouwens reeds vermeld door Van Hoven in zijn Flora van ‘s-Hertogenbosch, waarvan de tweede druk in 1878 verscheen; hij onderscheidt bij deze soort twee
29:
vormen % vulgaris en 6 maritima, die ieder weder een verscheidenheid vertoonen, een met tegenoverstaande, de andere met in kransen van drieën geplaatste bladeren, bovendien nog een derde vorm y media; het verschil tusschen deze drie vormen is gelegen in de gedaante van den bladvoet. Ook wij verzamelden bij St. Michiels Gestel verschillende vormen dezer soort. Wat Lobelia betreft, deze begrenst als een donker groene rand de oevers van den grooten plas, die den naam van IJzeren man draagt; in dit diepere water bloeit zij slechts in weinig exemplaren of gedeeltelijk onder water; aan den anderen kant van den weg zag de bijna ontwaterde plas er uit alsof het vol kleine Eriophorums stond. Dit is wel dezelfde plas, waarvan een deel op de stafkaart den naam Hengstven draagt, maar die v. Hoven betitelt als Henksven. Ook deze plek zal weldra verdwenen zijn, daar men door het aanleggen van een afwateringskanaal bezig is de plassen droog te leggen. Dan schijnt Scheuchzeria nog eenige meerdere kansen van voortbestaan te hebben, daar het poeltje, waarin zij gevonden werd, deel uitmaakt van een reeks plassen, die duidelijk een oude bedding van den Dommel vormen. Ik vermoed dat het nog dezelfde groei- plaats is, die reeds Van Hoven opgeeft nl. „zeer menigvuldig in eene ven op het vroegere eigendom van den Heer Massard onder Boxtel, 31 Juli 1855.” In ieder geval groeit ze daar niet op een in het oog loopende plaats, daar anders de Heer Brand niet alleen de eer van de vondst zou gehad hebben. Overigens komen onze aanteekeningen vrijwel overeen met de opgaven bij Van Hoven; toch kunnen wij zijn Flora nog aanvullen met de volgende namen van planten, die hij niet of altans niet in de omgeving van Den Bosch gevonden heeft nl. Festuca gigantea, Glyceria plicata, Hieracium murorum, Moehringia, Pimpinella Saxifraga, Polygonum lapathi- folium, P. mite, Potentilla procumbens, Scirpus lacustris,
30
Trifolium hybridum en Viola palustris. Waarschijnlijk vindt men enkele dezer planten niet bij Van Hoven door een verschil in de waardeering der soorten, een andere als T. hybridum, omdat zij later is ingevoerd. De eindindruk is dat wij van de Flora van Den Bosch meer verwacht hadden, dan wij er werkelijk gevonden hebben, wat misschien ook kan verklaard worden, doordat we de goede plaatsen niet bezocht hebben. Dat blijft dan nog voor een volgende maal bespaard.
Diepenveen, November 1918. VUYER,
VERSLAG der Commissie voor de Bibliotheek en het Herbarium over het jaar 1918,
Op 1 Februari 1918 trad de Hr. Dr. A. H. Blaauw als conservator af en het Bestuur der N.B.V. benoemde tot zijn opvolger de Hr. H. Heukels, die zijn betrekking op 1 April jl. aanvaardde.
De Commissie voor de Bibliotheek en het Herbarium heeft zich in haar vergadering van 29 December op de hoogte gesteld van den toestand van Bibliotheek en Her- barium en heeft van den conservator de navolgende mededeelingen ontvangen.
Wat de bibliotheek betreft, waren er eenige bezwaren gerezen tegen de gemaakte indeeling voor den catalogus, | vooral in verband daarmede, dat de indeeling van den catalogus van het Koloniaal Instituut op een anderen grond- slag berustte. De indeeling is in verband daarmede ge- wijzigd en de conservator is doende om den catalogus daarnaar in orde te brengen. Wat het Herbarium aangaat, heeft hij de inrichting van het Modelherbarium voortgezet. Dit was door den Heer Blaauw in orde gebracht tot no. 1012 (Prodr. Ed. alt) en is nu gevorderd tot no. 1250, zoo dat de Dicotylen geheel in orde zijn. Verder heeft de
oil
conservator met kracht onder handen genomen het opplak- ken van losse exemplaren uit het Herbarium en is daar- mede gevorderd tot no. 572 (Prodr. Ed. alt.)
Eenige malen werden collecties herbariummateriaal aan leden ter studie gezonden. Ook werden eenige planten ten geschenke ontvangen.
De Heer Dr. J. Brand te Doesburg zond materiaal © van Cucubalus baccifer en Chaerophyllum bulbosum van nieuwe groeiplaatsen.
De Heer Dr. J. E. Couvée te Breda zond ex. van Mibora minima uit zijn omgeving.
De Heer J. L. van Soest te Velp zond een 15-tal soorten van nieuwe vindplaatsen.
De Heer C. Sipkes te Haarlem zond er een 4-tal soorten van nieuwe vindplaatsen. :
De Heer Heukels is begonnen met zijn herbarium in te voegen in dat der Vereeniging. Dit herbarium bestaat grootendeels uit planten, die hem uit alle deelen des lands door een groot aantal personen zijn toegezonden. In vorige jaren stond hij een aantal voor ons land nieuwe of zeld- zame planten af aan het Vereenigingsherbarium, maar nu is hij begonnen met alle (tot dusverre ruim 1400 num- mers) planten daarin over te brengen en is daarmede ge- vorderd tot no. 300 (Prodr. Ed. alt.)
In verband met het bovengezegde meent de Commissie de volgende opmerkingen te moeten maken.
1. Het komt vrij vaak voor, dat er aanvragen inkomen of dit of dat werk voorkomt in de Bibliotheek der Ver- eeniging. Daarom zou het zeer gewenscht zijn, dat er wat spoed werd gemaakt met het drukken van den catalogus.
2. Van de gelegenheid om het Herbarium te raad- plegen werd slechts eenige malen gebruik gemaakt. Waar de inrichting van een Modelherbarium ten doel heeft om velen in de gelegenheid te stellen hun determinaties te controleeren, meent de Commissie, dat het gewenscht is
32
om o.a. door meer publiciteit te geven aan het bestaan _ daarvan, het nuttig gebruik er van te bevorderen.
Aan de inzenders van planten wordt hierbij nog eens de bijzondere dank der Vereeniging gebracht en tevens aan hen, die bij het bestudeeren van geslachten uit het Herbarium de determinaties aan de noodige revisie onderwierpen.
Ten slotte wekt de Commissie alle leden op om door meer inzendingen. mede te werken tot uitbreiding van het Herbarium.
J. C. SCHOUTE; Voorzitter: H. R. HOOGENRAAD, Secretaris.
VERSLAG van de Commissie voor het Botanisch Station.
Sedert de opheffing van het Botanisch Station te Weert, valt alleen te vermelden de verkoop van den inboedel van dat station.
Door het Laboratorium voor Plantenphysiologie van de Landbouw-Hoogeschool te Wageningen, werden de chemi- caliën gekocht, met nog eenig glaswerk, maten, gewichten en branders, te samen voor f 273.32.
De behoefte, wederom een station op te richten, doet zich nog niet gevoelen, zoodat door de commissie niet in die richting is gewerkt.
JOHANNA WESTERDIJK,
Secretaresse.
VERSLAG van den Penningmeester.
Bijgaande balans, winst- en verliesrekening geven een overzicht van den stand van zaken. Zooals hieruit blijkt
33
bleef het kapitaal van het Kok-Ankersmit Fonds nagenoeg onveranderd, daar de diverse uitgaven, zooals salaris van den conservator en het inbinden van de bibliotheek, ver- meerderd met het geringe verlies door koersverschil onge- veer even groot zijn als de gekweekte rente.
Bij het Brumund Fonds was dit helaas weer niet 't geval, de verplichte uitgaven overtroffen de inkomsten met ongeveer f 200, daar verschillende fondsen door de abnor- male omstandigheden geen of te weinig rente gaven. Bovendien was er door die omstandigheden een nadeelig koersverschil van + f 2500. Naar wij hopen zal hierin nu verbetering komen.
Over het Vrije Fonds valt weinig te zeggen, door den toestand van overgang, waarin de vereeniging verkeert. De inkomsten uit contributies, bijdragen en gekweekte rente waren ongeveer gelijk aan de diverse uitgaven; de gemaakte winst was ongeveer het bedrag verkregen door verkoop der goederen van het Botanisch Station. Het bedrag der uitgaven was echter min of meer een toe- vallige grootheid; daar de verandering van het Recueil de oorzaak was, dat geen afleveringen in dit jaar moesten betaald worden; tenminste niet de drukkosten, wel de papierkosten. Daar staat tegenover, dat op dit jaar ook nog niet geboekt werden de inkomsten, die de Vereeniging voortaan uit haar contracten betreffende ‘t Recueil trek- ken zal.
De uitgaven voor het Kruidkundig Archief waren bij- zonder hoog, maar ook in dit opzicht bestaat de mogelijk- heid, dat er veranderingen plaats grijpen, zoodat uit deze verlies- en winstrekening geen conclusies voor een volgend jaar te trekken zijn.
De Penningmeester.
Dr. TH. WEEVERS.
Nederl. Kruidk. Archief. 1918. 3
34
BALANS VAN 31 DECEMBER 1918. Bezittingen.
Kok Ankersmitfonds. Hypotheek ten laste v. d. Kooy,
Rotterdam met rente. . f 10093.75 Hypotheek ten laste Spork, Rot- terdam met rente . f „ 10206,25 1 Oblig. Rent. Leening Oisterwgk Ver, t. Bo Natuur. 320.60 1 Oblig. aye SME f 1000 a 8 Ue tenten (19:33 „ …8586:99 TOB Ne CeeS 13 250 ra 12° + rente f3.75. . ASSH 2 Oblig. Brazil, Fund. 5 °/; 20.£ a 84°) = rente (516% 4408156 1 Aand. Amsterd. Bank f 200 a 180 °/,. » 300.— 1 Oblig. China Gara 98 4), of. 100 £ a 65 °/, + rente. (16.04 „ 79604 1 Oblig. Rusland 1909 41/, °/, 5OOfrs, san 33 de m 83.75 1 Oblig. Gem. Rotterdam 1910,’ 13 4°/, f1000485°/, +rente f6.67 „ 856.67 1 Pandbrief Rott. Hyp. Bk. 4 °/, a f 1000 a 93 °/, + rente f6.67 ,, 936.67 Inschr. Staatsschuldb. 3 °/, f 2250 a 64 °/, + rente f 22.50 „1462550 Voordeelig saldo kas 285365 i f 26852.03° Brumundfonds. 1 Oblig. le Ned. Scheepsverb. 41/79, f S000 a 82 40 + rente f 112.50 of 421250 Transport f 26852.03°
55)
Transport
5 Pandbr. Westl. Hyp. Bk 4!/, °/, a f 1000 a 88°/, rente f 33.33 4 Oblig. Gem. A'dam 4°/, a f 1000 a 84 °/, rente f 66.67 4 Oblig. Goud Hongarije 4 °/, ase 100 a 33 °/, rente f 50.— MeObliq wN. C:S:030/ f 250 a ie acente | 3.10. Oben SME 40 f 1000 a 84'/, °/, rente f 3.33 1 Pandbr. Alg. Mij. tot bel. etc. f 1000 a 50 °/, rente f 9.00 1 Pandbr. Ned. Transatl. Hyp. Bk. f 1000 a 97 °/, rente f 25.— 2 Oblig. New York Tel. 4'/, °/, a £100 a 80 °/, rente f 16.84 1 Oblig. Nat. Railw. Mexico 41/,/, 1000 ® a f 36.— 1 Oblig. Ned. Werk. Schuld a 2'/,9/, £200 à 55?/,/, rentef 2.47° 2 Oblig. Goud China ‘98 a £ 100 aoa 4a cente (32.08.
Nadeelig saldo kas
f 4433.33
2 420.01
» 1634.—
L875
Cag 40.99
09 —
Ses eee phe
eds:
~ 1» 900.—
eelde df
f 20784.97 405.71
f 26852.03°
7 1592.08"
Vrije fonds. Diverse debiteuren Voordeelig saldo kas
.f 6385 - 2781.06
f 20379.26
f 2844.91 f 50076.20°
36
Schulden. Kapitaal Ned. Bot. Ver. Kok |Ankersmitfonds. . …-.…. f°26852:03° Beumnundionds in 2. 6S ge 2037926
Virnesfondsi.c senen DSN f 50076.20°
86'99/7 q
eSOFPCLE *
e6S TOIT /
GO'ZZOI J
IG ns TSSCII /
.
96100 Cs Been
eGEL8C “|C
GE
GIS ra
GISIb ©
ESA
uone)g ‘og uaiape0h door <FO'9GZ “|
* + ueBerpfiq ua saynqiju075 | SF6EOI “
Oe ee oul | 88289 Ji: ‘spuo) olan
SLO GIRS |
ec a conan topes el6'86F7 “
ee ney | PVSZI J ‘spuofpunwnag
ASS OU He
: "+ + + sarjiaa opyes 85691 “|
ee ua „10266 J} ‘Spuofpus1oyug YOY
‘S16, zeel joy 1200 OSNINAMAALSNIM NA SHITAAA
. . . . . +
" JSUIM IOOA SaljnqizjU0D siequiucC uaburBruoara A ‘A deyds}eeurpr] ‘+ + yeeygoIjgig-wniegieHd Bursapebisa ‘ylijqreA ua -slof "29e 0}J0d ‘ua}soyUO aSsIoAIT FEIN PR No [E IE TEPIN
* 30OG ‘Aeg sop [landey
spuo] fia,
* .
" * [YISIZASIZOY JOOP sATA "+ + _ Buruayorengeagstumwpy
‘spuojpunwnig
* * [IYDSIZASIZOY JOOP SIIA "+ + Suruayerajeqsiurmpy
‘spuofpwusiayuy YOM
VERSLAG van de Commissie tot het nazien van de Rekening en Verantwoording van den Penningmeester.
Ondergeteekenden, benoemd tot leden der Commissie tot het nazien van de Rekening en Verantwoording van den Penningmeester der Ned. Bot. Vereeniging, hebben zich op 2 Maart 1919 van hun opdracht gekweten.
De rekening en verantwoording van ontvangsten en uitgaven over 1918 is door hen nagegaan en met quitanties en andere bewijsstukken vergeleken. Alles werd accoord bevonden. Eveneens werden de bescheiden, betrekking hebbende op het kapitaal der vereeniging in goede orde bevonden.
Ondergeteekenden stellen de Vergadering voor om de rekening en verantwoording van den Penningmeester goed te keuren en dezen te dechargeeren onder dankbetuiging voor zijn uitnemend beheer.
Amsterdam, 2 Maart 1919. F. W. T. HUNGER. P. JANSEN.
VERGADERING op Zaterdag 26 Januari 1918, ’s avonds te 7 uur in het Pharmaceutisch Laboratorium te Utrecht.
Aanwezig de leden: Bekkering, Blaauw, Costerus, Fortuyn Drooglever, Goedewaagen, van Goor, Hart de Ruyter, Hartsema, Heukels, Lam, v. d. Lek, van Oyen—Goethals, Pulle, anjer Schenk, Schoute, H:-B T. Schouten, Seiwarz cimon, Thomas van, Slogteren Splerenburg, LOpruit, “Stakman, Stomps, Verschaffelt, Voormolen, M. S. de Vries, Weevers, Went, Westerdijk, de Wette, Zijlstra.
Nadat de notulen zijn gelezen en goedgekeurd, brengt de Voorzitter den dank van de Vereeniging aan den Hr. Heukels over, voor het vele, door hem als penning- meester voor de Vereeniging gedaan. Daarna wijdt de Voorzitter enkele woorden aan den ons door den dood ontvallen Directeur van het Vrije Fonds der Vereeniging, den Heer F. Moes.
Voorts deelt de voorzitter mee, dat de Conservator der Vereeniging, Dr. A. H. Blaauw, die zijn functie op » verzoek van het Bestuur nog eenigen tijd had waarge- nomen, nu wegens zijn verhuizing naar Wageningen met 1 Febr. zijn werkzaamheden definitief moest beéindigen. In overleg met den Directeur van het Koloniaal Instituut, den Heer de Bussy zal door een tijdelijke benoeming eerst voorloopig voor een jaar in de vacature worden voorzien.
40
Omtrent deze vervulling, die misschien begin Februari kan geschieden, kan het Bestuur nog geen mededeeling doen.
De verslagen van den eersten Secretaris en van de verschillende Commissies over het afgeloopen jaar worden alle gelezen en goedgekeurd, met uitzondering van het verslag van het Curatorium van het Kok Ankersmitfonds, dat niet ingekomen is. Besloten wordt, dit, als het nog inkomt, ongelezen in het Archief op te nemen.
Naar aanleiding van het verslag der Commissie voor de Bibliotheek en het Herbarium vraagt de heer Went, hoe het staat met het drukken van den Catalogus der Boekerij. De Voorzitter antwoordt, dat het manuscript persklaar is.
Als leden, aan wie zal worden opgedragen het nazien der bescheiden, op het kapitaal der Vereeniging betrek- king hebbende, en het nazien van het beheer van den penningmeester, worden benoemd Dr. H. W. de Boer. en Mey, Dri Ce Doyer:
De Voorzitter brengt naar aanleiding van het verslag van de Commissie voor het Botanisch Station de volgende vraag ter sprake. Van het vroegere Station te Weert is nog een belangrijk deel van den inventaris over. De heer Blaauw heeft nu aangeboden, dezen inventaris over te nemen op aannemelijke voorwaarden. Door het Bestuur is in dezen advies gevraagd van de Commissie voor het Botanisch Station en heeft hierop tot antwoord ontvangen, dat twee leden van de Commissie tot verkoop geneigd waren, terwijl de derde, de heer Goedhart, meende zich hier ten stelligste tegen te moeten verzetten. Onder deze omstandigheden wilde het Bestuur niet tot verkoop overgaan zonder machtiging van de vergadering. Deze machtiging wordt, na eenige discussie, bij zitten en opstaan verleend met een groote meerderheid van stemmen.
Op voorstel van de Commissie voor de Floristiek wordt besloten, dat de zomerexcursie gehouden zal worden bij
41
's-Hertogenbosch, terwijl bovendien een voorjaarsexcursie zal worden gehouden in een nader vast te stellen streek.
De periodieke verkiezingen voor leden der verschillende permanente commissies, die hierna plaats vinden, hebben het volgende resultaat:
Curatorium van Kok Ankersmit Fonds: herkozen Moll met 27 stemmen tegen 3op Valckenier Suringar; Quarles van Ufford met 27 stemmen tegen 3 op Costerus; Commissie van Redactie: herkozen Moll _ met 27 stemmen tegen 3 op Tammes; Commissie voor de Floristiek: herkozen Jansen met 28 stemmen tegen 1 op Danser; Commissie voor Bibliotheek en Herbarium: herkozen Schoute met 27 stemmen tegen 2 op Blaauw; Commissie voor het Botanisch Station: herkozen Goed- hart met 29 stemmen tegen 1 op Weevers.
De heer W. J. C. Kooper wordt eindelijk met 25 stemmen tot lid benoemd, waarna de heer Verschaffelt zijn aangekondigde voordracht houdt over het vraagstuk der harde zaden:
Spr. betoogt dat, betreffende de oorzaak van het hard zijn van zaden, d.i. het langen tijd weerstand bieden aan het opzwellen in water, slechts één punt tot dusver vast- staat, namelijk dat de opperhuid van het zaad de niet doorlatende laag vormt. Wordt zij ergens doorbroken, dan zwelt het zaad op; en, wat aanvankelijk onverklaarbaar schijnt, dan imbibeert zich ook de opperhuid in haar ge- heel met water, hetgeen speciaal wordt aangetoond. Een bedekkend vlies dat zelf geen water kan opnemen, een cuticula, is er niet. Het is dus alsof de opperhuid wel van binnen naar buiten, maar niet in omgekeerde richting water opnemen en doorlaten kan. Spr. haalt een reeks verschijnselen aan waaruit zi. volgt, dat de droge opper- huidcellen het elkander onmogelijk maken op te zwellen. Is het proces echter ergens begonnen, dan kan het verder gaan. Ook wordt de voortgaande imbibitie der opperhuid
a2
zeer vertraagd door het systeem van luchtkanalen, dat men bij de meeste zaden van dezen aard onder de opperhuid vindt. Slaagt men er in door kunstgrepen deze kanalen met water te vullen, dan heeft de imbibitie van het zaad zeer snel plaats. In den gewonen loop van zaken, als het zaad, na langen tijd gaat opzwellen, begint dit op een _ bepaald punt: de tweelingknobbeltjes der anatomen. In verband met de hierboven gegeven verklaring is het van belang, dat op die plaats, onder de opperhuid, geen lucht- kanalen aanwezig zijn. De oorzaak van het hard zijn is dus, naar Spr. meent, vooral een anatomisch-physische; de chemische samenstelling der celwanden, die uit cellulose en pectine bestaan, speelt een ondergeschikte rol.
Ten slotte spreekt de heer Van der Lek over Ver- ticilliose, in het bijzonder van de Komkommerplant.
Het geslacht Verticillium blijkt van toenemende betee- kenis te zijn voor de ziekteleer der planten. Reeds in 1879 hebben Reinke en Berthold Verticillium albo- atrum beschreven en aangetoond, dat zij een ziekte der aardappelplant veroorzaakt, doch men heeft verder hieraan weinig aandacht geschonken. Na 1910 komen er berichten uit Noord-Amerika betreffende verwelkingsziekten, door dezelfde zwam veroorzaakt bij aardappel, okra (Hibiscus esculentus) en eierplant (Solanum melongena); in 1913 beschreef Klebahn een d.g. Dahlia ziekte.
Spreker heeft nu in 1916 Verticilliose van Cucurbitaceae (komkommer, meloen) waargenomen. Hij heeft de ziekte gedurende twee jaar bestudeerd bij de komkommer; daarbij is het volgende gebleken:
De Verticilliose van de komkommer stemt in hoofdzaak overeen met dergelijke bij andere gewassen voorkomende ziekten (bijv. bij de aardappelplant). Ook hier belemmering van den opwaartschen sapstroom, door den groei eener zwam in de houtvaten. De parasiet is Verticillium alboatrum; door middel van wederkeerige infecties is geconstateerd,
43
dat de zwam identiek is met die van de aardappelplant; er is geen physiologische specialisatie waar te nemen.
Er zijn stengelinfecties en bodeminfecties verricht, beide met reinculturen; het blijkt, dat de bodem gemakkelijk door de zwam besmet wordt, van daaruit worden de planten aan den wortel aangetast. De bestrijding van de ziekte zal dan ook niet gemakkelijk zijn, vooral omdat bodemontsmetting (in andere gevallen in den tuinbouw met goed gevolg aangewend) hier moeilijk is toe te passen. Mocht de ziekte zich onrustbarend uitbreiden, dan zal men zich moeten toeleggen op het kweeken van resistente variëteiten; ook bij andere verwelkingsziekten heeft men daarmede veel succes gehad. (Orton, N. Amerika).
Voor eenige dagen werd dezelfde ziekte uit Zweden gemeld.
Spreker gaf een beschrijving van het organisme, in reincultuur en als parasiet. Ten slotte trad hij in een be- spreking van het wezen dezer ziekten, die naar zijn meening tot nu toe slechts zeer onvolledig bestudeerd zijn. De naam ,,verwelkingsziekten” is slecht gekozen, de symp- tomen zijn oppervlakkig en onnauwkeurig beschreven. De pathologische anatomie en physiologie zullen goed bestudeerd moeten worden, wil men zich een beter inzicht in het ziekteproces verschaffen.
VERGADERING op Zaterdag 27 April 1918, 's avonds te half 8 in de Collegezaal van den Hortus Botanicus te Amsterdam.
Aanwezig 16 leden: Mej. A Schreuder, en de heeren Van Apeldoorn Jr, G. L. Funke, Havinga, Heimans, Heinsius, Heukels, Lam, Van der Beks Moll Pulle, Schoute, Van Slogteren, Stomps, Verschaffelt en Weevers.
ad
De notulen worden gelezen en goedgekeurd. Het verslag van de commissie tot nazien van de rekening en de schriftelijke bescheiden, op de bewaargeving betrekking hebbende, is niet ter tafel, daar het reeds bij den drukker van het Kruidkundig Archief is. De voorzitter deelt echter aan de leden mede, dat de commissie het beheer van den penningmeester volledig heeft goedgekeurd en dat de leden het verslag binnenkort in het Ned. Kruidk. Archief zullen kunnen lezen. Ten overvloede blijkt er een schrijven van den accountant aanwezig te zijn, waarbij deze ver- klaart de boeken in orde te hebben bevonden, en tevens een balans en een winst- en verliesrekening overlegt. De voorzitter deelt mede, dat de verkoop van de goederen van het Botanisch Station f 273 — heeft opgebracht. Een voorstel van het bestuur om f 400 — voor het jaar 1918 ter beschikking te stellen van den conservator voor den aankoop van papier ten behoeve van het Herbarium wordt zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd.
Tot lid der vereeniging wordt benoemd Prof. A. M. Sprenger te Wageningen, met 14 stemmen. Er is ingekomen een schrijven van Prof. J. Valckenier Suringar te Wageningen, waarin deze protesteert tegen de opvatting van het bestuur, dat amendementen, die met de door het bestuur ingediende wijzigingsplannen geen verband houden, op de vergadering van 25 Mei niet in behandeling komen. De heer Suringar en 13 andere leden hebben nl. bij het bestuur een amendement inge- diend, dat tot strekking heeft, in het Recueil in het ver- volg ook te doen opnemen in het Nederlandsch geschreven stukken, mits deze gevolgd worden door een résumé in het Fransch, Duitsch of Engelsch. Aan den heer Suringar is, in overleg met het bestuur, door den voorzitter meege- deeld, dat dit amendement beschouwd moet worden als een nieuw voorstel, de statutenwijzigingen niet rakende, en dat het dus alleen in behandeling kan komen, wanneer
45
daartoe de gewone, in de statuten voorgeschreven weg gevolgd wordt. Op verzoek van den heer Suringar worden diens schriftelijk ingediende bezwaren tegen deze opvatting ter vergadering voorgelezen. Niemand van de aanwezigen verlangt naar aanleiding van dit, door den voorzitter toegelichte schrijven, iets in het midden te brengen. Het woord is daarna aan Prof. Stomps, die spreekt over Gigasmutatie met en zonder verdubbeling van het aantal chromosomen.
Spr. deelt mede, dat onder de mutaties, die Prof. Hugo de Vries uit zijn Oenothera Lamarckiana ver- kreeg, er één was, die zich door een bijzonder forsche gedaante onderscheidde, en daarom ,,Gigas’’ gedoopt werd. In haar kernen werd het dubbele aantal der kernstaafjes (chromosomen) ontdekt, dat voor Oenothera Lamarckiana kenmerkend is. Prof. de Vries houdt dezen vorm voor een goede, nieuwe soort. Tegenover hem beweren echter verschillende onderzoekers, dat de eigenschappen ervan dezelfde zijn, als die van Oenothera Lamarckiana, alleen in versterkte mate zich uitend, en de oorzaak daarvan zou het verdubbelde aantal der kernstaafjes of kernlissen zijn, dat op zijn beurt toevallig, misschien door inwerking van ongunstige invloeden, tot stand gekomen zou zijn. Zij beroepen zich op een ontdekking van Boveri, dat kernen en cellen steeds tweemaal zoo groot worden, als het aantal der kernlissen in de kernen wordt verdubbeld, om duidelijk te maken, waarom Oenothera gigas zulk eene forsche gedaante heeft. Vooral de Engelschman Gates is het geweest, die deze opvatting heeft verdedigd en onlangs heeft hij steun gevonden bij den Duitscher H. Winkler, die bij entproeven met Tomaat en Nacht- schade takken zag optreden, in welker kernen door toevallige omstandigheden het aantal der kernlissen was verdubbeld; deze takken waren inderdaad veel forscher dan de gewone takken van Nachtschade en Tomaat. Spreker heeft steeds
46
voor het standpunt van Prof. de Vries het meest gevoeld. Een zeer belangrijk argument tegen de opvatting van Gates en Winkler is, dat Gigas-mutatie zonder ver- dubbeling van het aantal kernstaafjes of kernlissen kan plaats hebben. Dat is door den Engelschman Gregory bewezen voor een Primula-soort, en dat heeft spreker ook voor Oenothera Lamarckiana kunnen aantoonen. De verdubbeling. van het aantal kernstaafjes moet dus een begeleidend verschijnsel en niet de oorzaak van de Gigas- mutatie zijn. In het bijzonder wijdt spreker daarna uit over een nieuw geval van Gigas-mutatie met en zonder ver- dubbeling van het aantal kernstaafjes, waargenomen door hem bij verschillende vormen van de Narcis (Narcissus poeticus).
Vervolgens spreekt de Heer B. Havinga uit Amster- dam over de microflora van het Zuidlaardermeer. Spreker wijst er op, dat de studie van zoetwatermeren in het buitenland in de laatste kwarteeuw meer en meer ter hand is genomen. In Nederland heeft men tot dusverre alleen onderzocht het Zwanewater bij Callantsoog en het meer van Rockanje, die echter geen van beide goede typen zijn van zoetwatermeren. Het Zuidlaardermeer met zijn ge- regelde waterverversching door de Hunze, zijn groot oppervlak (700 H.A.) en zijn diepte (in het midden iets minder dan 2 M.) leent zich veel beter tot een onderzoek in allerlei richtingen. Spreker is begonnen met een onderzoek . naar het plankton, later heeft hij zich echter bepaald tot een onderzoek naar de vastzittende microflora. Deze bleek bijna geheel uit Diatomeeën te bestaan; slechts bij uitzon- dering worden Groene Wieren gevonden. Bij dit onderzoek is aan het licht gekomen, dat vele vormen, die men steeds als typische planktonvormen had beschouwd, ook vast- zittend voorkomen. Voorwerpen, die kort in het water zijn ‚geweest, zijn zelfs grootendeels door een microflora be- groeid, die uit planktonische organismen bestaat; pas later
41
worden deze grootendeels, doch nooit geheel, door de echte vastzittende vormen verdrongen. Spr. heeft zich verder nog bezig gehouden met een onderzoek naar de hoeveelheid plantaardige micro-organismen, met de perio- diciteit van hun optreden in de verschillende seizoenen en naar de vormwisseling in verband met de seizoenen (z.g. seizoenvariatie). Een voorloopig onderzoek heeft uitgemaakt, dat er aanzienlijke verschillen zijn tusschen de microflora van het Zuidlaardermeer en die van andere meren, b.v. de Friesche meren. Men zal vermoedelijk in het vervolg door onderzoek van de microflora van een meer kunnen vaststellen in welk stadium van ontwikkeling het meer zich bevindt en zoo zal ook uit de studie van de diatomeeën- resten in veenbodem kunnen blijken in welk type van meer en in welk ontwikkelingsstadium van het meer de veen- vorming heeft plaatsgevonden.
VERGADERING op Zaterdag 25 Mei 1918, 's avonds te half 8 in de Collegezaal van den Hortus Botanicus te Amsterdam.
Aanwezig 30 leden: De Bussy, Cath. Cool, Doyer, Van Eekeren, Van Goor, Hart de Ruyter, Hart- sema, Havinga, Heimans, Heukels, Konings- berger, Van der Lek, Luyten, Van der Meer, Peck, Pulle, Quanjer, Schoute, Schreuder, Van Slogteren, Van Slooten, Spierenburg, Spren- ger, Verschaffelt, Versluys, Voormolen, De Vos, Weevers, Went, Westerdijk, en als intro- ducé de heer K. Volkersz.
Nadat de notulen gelezen zijn en onveranderd goedge- -keurd, herdenkt de voorzitter den heer D. Lako, sinds 1878 lid der vereeniging en sedert kort overleden.
48
Als lid, der vereeniging wordt benoemd de heer S. J. C. van de Woude Venema te Appingedam, met 27 stemmen.
Vervolgens brengt de voorzitter de statutenwijzigingen aan de orde. Na eenige opmerkingen van verschillende leden, wordt het principe der wijziging zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd en vervolgens de verschillende gewijzigde artikelen ieder afzonderlijk zonder hoofdelijke stemming aangenomen. Eveneens worden de nieuwe regle- menten van de commissie van redactie voor het Ned. Kruidkundig Archief en van de commissie van redactie voor het Recueil aangenomen.
Als lid van de commissie voor het floristisch onderzoek van Nederland, in plaats van den heer Heukels, die bedankt heeft, wordt gekozen de heer B. H. Danser met 23 stemmen, tegen 5 uitgebracht op den heer Wachter en 2 blanco stemmen. In de nieuwe commissie van redactie voor het Nederlandsch Kruidkundig Archief worden gekozen de heer Wachter met 24 stemmen, (5 werden op den heer Kloos uitgebracht) en de heer Heimans met 25 stemmen (4 werden op den heer Hoogenraad uitge- bracht), terwijl herstemming moest plaats hebben tusschen den heer P. Jansen en Mej. Cath. Cool. Bij deze her- stemming werd Mej. Cool gekozen met 17 stemmen (de heer Jansen kreeg 9 stemmen. 2 stemmen werden blanco uitgebracht). Mej. Cool en de heer Heimans namen hun benoeming aan.
Vervolgens kwamen de wetenschappelijke mededeelingen aan de orde. Mej. C. M. Voormolen sprak over den invloed van de bestraling door mesothorium en polonium op de culturen van lichtgevende bacteriën.
Deze bacteriën werden op vischgelatine gekweekt en de cultures gedurende drie dagen onderworpen aan de bestra- ling door mesothorium, andere aan de bestraling door polonium. De eerste worden belemmerd in hun groei en
49
geven op het bestraalde gedeelte geen licht, terwijl in het tweede geval de bacteriën in het bestraalde gedeelte ge- dood worden, zoodat de kolonies, ook na verwijdering van het polonium, niet meer opkomen. De afstand van de cultures tot de bestralende preparaten moet gering zijn, omdat het alleen de zeer weeke beta-stralen van het meso- thorium en de alpha-stralen van het polonium zijn, die den belemmerenden invloed uitoefenen. Ook met combinaties van de beide radioactieve stoffen zijn proeven genomen.
Eindelijk sprak de heer H. J. van Eekeren over Adem- wortels bij Symphonia globulifera. Deze plant, die behoort tot de familie der Guttiferen, is een ongeveer 20 M. hooge boom, voorkomend in trop. Amerika (o.a. Suriname) en in West-Afrika. Hij is in Suriname vrij algemeen, groeit in moerassige bosschen langs de rivieren en is bij de inlandsche bevolking bekend onder den naam van Mane en Matakki. De stam levert een hars, die bij den scheeps- bouw wordt gebruikt. Verschillend materiaal, vooral uit Suriname, dat zich bevindt in het herbarium van de Utrechtsche Universiteit, werd gedemonstreerd. De plant bezit, evenals verschillende andere moerasplanten, adem- wortels. Merkwaardig is echter, dat dit z.g. kniewortels zijn, wat wel van sommige Mangroveplanten bekend was, maar niet van boomen, die in zoetwatermoerassen groeien. De wortels zijn bedekt met lenticellen, soms in kringen staande, soms onregelmatig over de oppervlakte verspreid. De anatomische bouw komt het meest overeen met die van de Amerikaansche mangroveplant Laguncularia race- mosa. De secundaire bast is sterk ontwikkeld en vertoont wijde intercellulairen en lysigeen ontstane holten (op tan- gentiale doorsneden vooral goed zichtbaar, zelfs met het bloote oog), die tot luchtkanalen worden. Zonder moeite kan door een stuk wortel geblazen worden, en wanneer het eene einde afgesloten is, komt de lucht in fijne bel- letjes uit de lenticellen te voorschijn.
Nederl. Kruidk. Archief. 1918. | 4
50
Daar Prof. Stomps verhinderd was, de vergadering bij te wonen, had hij zijn demonstraties van ,, Vergroeiing als parallele mutatie bij Oenothera biennis en Stengel- bekers bij Oenothera’ op de tafel opgesteld.
„
Wijzigingen Statuten, aangenomen in de Vergadering op 25 Mei 1918.
Art. 15, al. 4. Na „Redactie-Commissie" toevoegen: „voor het Nederlandsch Kruidkundig Archief.”
Art. 22. Er zijn 6 Permanente Commissies:
a. het Curatorium van het Kok Ankersmit-fonds,
b. de Commissie van Redactie voor hef Recueil des travaux botaniques néerlandais,
c. de Commissie van Redactie voor het Nederlandsch Kruidkundig Archief,
d. de Commissie voor het Floristisch onderzoek van Nederland,
e. de Commissie voor de Bibliotheek en het Herbarium,
f. de Commissie voor het Botanisch Station.
Art. 23, al. 1. De leden dezer Commissies, voor zoover zij niet van rechtswege, of ingevolge een confract als bij Art. 24a bedoeld, als zoodanig optreden, worden op een Ledenvergadering benoemd.
Art. 24, al. 1. Elke Commissie stelt bij loting een rooster van aftreding harer leden vast, waarvan echter die leden, die van rechiswege of ingevolge gesloten contract zitting hebben, uitgezonderd zijn. In de Commissie in Art. 22 sub a genoemd, treden jaarlijks in de eerste Ledenvergadering des jaars twee leden af, in elk der sub b tot f genoemde treedt in dezelfde vergadering één lid af. f
Art. 24a. Het lidmaatschap der Commissie van Redactie voor het Recueil des travaux botaniques néerlandais wordt toegekend aan leden der Vereeniging, die Directeuren van wetenschappe- lijke instellingen zijn, in hun kwaliteit als zoodanig, indien deze
51
Directeuren zich daartoe het recht verzekeren bij een volgens Art. 50 afgesloten contract.
Elk hunner heeft echter de bevoegdheid zijn recht op een door hem aan te wijzen ander lid der Vereeniging over te dragen.
Art. 27. De Commissie van Redactie voor het Recueil des travaux botaniques néerlandais bestaat uit fenminste vijf leden. De Penningmeester der Vereeniging is als zoodanig van rechtswege lid.
Benoemingen van Commissieleden volgens de Art. 23 en 24 der Statuten hebben slechts dan piaats, wanneer het aantal leden der Commissie zonder deze benoemingen beneden vijf zou dalen.
De Commissie is belast met de zorg voor de uitgave van het Recueil des fravaux bofaniques néerlandais, en verder met die van alle andere uitgaven, die door de Ledenvergadering aan haar worden opgedragen.
Art. 27a. De Commissie van Redactie voor het Neder- landsch Kruidkundig Archief bestaat uit 5 leden. De eerste Secretaris en de Pennigmeester der Vereeniging zijn als zoodanig van rechtswege lid.
De Commissie is belast met de zorg voor de uitgave van het Nederlandsch Kruidkundig Archief, en verder met die van alle andere uitgaven, die door de Ledenvergadering aan haar worden opgedragen.
Art. 34. Elke permanente Commissie kan door de Leden- vergadering worden ontbonden. In zoodanig geval moet in de volgende Ledenvergadering een nieuwe Commissie worden verkozen. Leden, die van rechtswege of ingevolge gesloten contract in de Commissie zitting hebben, nemen onmiddellijk in de nieuw gekozen Commissie weder zitting.
Art. 43, al. 2. Na „Commissie van Redactie” toevoegen: voor hef Nederlandsch Kruidkundig Archief.
Priva, al. 3. id. id:
Art 49> sal 3.-id: id.
Art. 50. De Vereeniging geeft, zelfstandig of in samen- werking met anderen, ten minste twee tijdschriften uit.
a2
Deze samenwerking wordt geregeld bij contracten, die door het Bestuur aan de Ledenvergadering ter vaststelling en goedkeuring worden voorgelegd.
Art. 51, al. 1. Een tijdschrift is getiteld: „Nederlandsch Kruidkundig Archief”.
Art. 53. Een tweede tijdschrift is getiteld: „Recueil des travaux botaniques néerlandais.
Het verschijnt in afleveringen, die jaarlijks een deel vormen.
Het bevat wetenschappelijke bijdragen, die in het Fransch, Engelsch of Duitsch zijn geschreven.
De schrijvers staan het auteursrecht der opgenomen stukken af aan de Vereeniging.
Art. 54. Het Recueil is voor de gewone leden der Ver- eeniging verkrijgbaar tegen een prijs, die belangrijk lager is dan de handelsprijs. Buitengewone enz. als bestaand.
Art. 55. Contracten, betreffende de uitgave en de ver- spreiding der tijdschriften of andere door de Vereeniging uit te geven werken, worden ontworpen door de met de zorg voor de uitgave van het werk belaste Commissie. Deze enz. als bestaand.
Aldus vastgesteld in de ledenvergadering, gehouden te Amsterdam, op 25 Mei 1918. J. C. SCHOUTE, Voorzitter. A. PULLE, le Secretaris.
Wijzigingen Reglementen.
Reglement voor de Commissie van Redactie voor het Recueil des travaux botaniques néerlandais.
Art. 1. De Commissie benoemt een harer leden tot Voorzitter, een ander tot Secretaris. De Secretaris treedt bij elke verandering in de samenstelling der Commissie als zoodanig af. Hij is echter terstond herkiesbaar.
23
Art. 2. De Commissie vergadert volgens het in Art. 32 der Statuten bepaalde, en verder zoo dikwijls de Voor- zitter of één der leden hun verlangen daartoe aan den Secretaris hebben kenbaar gemaakt.
Deze roept daarna binnen een maand een vergadering bijeen.
Art. 3. De Secretaris der Commissie voert de corres- pondentie met den drukker. Hij is met de zorg voor de correctie belast. Alleen hij geeft tot afdrukken order.
Art. 4. De voor het Recueil bestemde bijdragen kunnen in het Nederlandsch worden ingezonden. De Commissie zorgt dan voor de vertaling voor rekening van den schrijver.
Art. 5. Bijdragen voor het Recueil des travaux botani- ques néerlandais kunnen geplaafst worden op de navol- gende wijzen:
a. Indien zij op grond van een contract, als bij Art. 24 der Statuten bedoeld, worden aangeboden, worden zij zonder nader onderzoek geplaafst, voor zoover het in het contract vastge- stelde bedrag aan kosten niet wordt overschreden. Is dit laatste wel het geval, dan kunnen deze bijdragen alleen geplaatst worden na machtiging van het Bestuur.
b. Bijdragen van leden der Vereeniging worden zonder nader onderzoek geplaatst, indien een der volgens Art. 24 der Statuten gekozen Commissieleden of de Penningmeester der Vereeniging, elk op zijn verantwoordelijkheid, ze aanbiedt.
c. Bijdragen, die niet volgens het onder a of b genoemde worden aangeboden, kunnen alleen geplaatst worden door bemiddeling van den Secretaris der Commissie in zijn kwaliteit als zoodanig. Deze zendt de bedoelde bijdragen rond bij zijn medeleden en vraagt daarbij hun oordeel. Bestaat er bij de meerderheid der Commissieleden bezwaar tegen de plaatsing, dan zendt de Secretaris de bijdrage ten spoedigste aan den inzender terug, onder mededeeling, dat zij niet in het Recueil wordt opgenomen. In daf geval bestaat er voor den inzender, mits deze lid der Vereeniging is, beroep op de ledenvergadering, die een definitieve beslissing neemt.
54
Art. 6. De Secretaris doet zoo spoedig mogelijk van den titel en den omvang der aangenomen bijdragen mededeeling aan de overige leden der Commissie.
Aldus vastgesteld in de ledenvergadering, gehouden te Amsterdam, op 25 Mei 1918.
J. C. SCHOUTE, Voorzitter. A. PULLE, Je Secretaris.
Reglement voor de Commissie van Redactie voor het Neder- landsch Kruidkundig Archief.
Art. 1. De Commissie benoemt een harer leden tot Voorzitter, een ander tot Secretaris. De Secretaris treedt bij elke verandering in de samenstelling der Commissie als zoodanig af. Hij is echter terstond herkiesbaar.
Art. 2. De Commissie vergadert volgens het in Art. 32 der Statuten bepaalde, en verder zoo dikwijls de Voor- zitter of één der leden hun verlangen daartoe aan den Secretaris hebben kenbaar gemaakt.
Deze roept daarna binnen een maand een vergadering bijeen.
Art. 3. De Secretaris der Commissie voert de corres- pondentie met den drukker. Hij is met de zorg voor de correctie belast. Alleen hij geeft tot afdrukken order.
Art. 4. Bijdragen van leden der Vereeniging voor hef Kruidkundig Archief kunnen worden aangeboden:
a. door bemiddeling van elk lid der Commissie, op zijn verantwoordelijkheid. Deze bijdragen worden, voor zoover hun omvang geen bezwaar oplevert, zonder verder onderzoek geplaatst.
De Secretaris doet zoo spoedig mogelijk van den titel en den omvang van zoodanige bijdragen mededeeling aan de overige leden der Commissie. Zijn er financieele
55)
bezwaren, wegens den te grooten omvang of het te groot aantal platen, dan maakt hij deze tegelijkertijd kenbaar. In zoodanig geval beslist de Commissie.
b. Door bemiddeling van den Secretaris in zijn kwali- teit als zoodanig. Hij zendt deze bijdragen rond bij zijn medeleden en vraagt daarbij hun oordeel. Bestaat er bij 3 of meer leden der Commissie bezwaar tegen de plaatsing, dan zendt de Secretaris de bijdrage ten spoedigste aan den inzender terug, onder mededeeling, dat zij niet in het Archief wordt opgenomen. In dit geval bestaat er voor den inzender beroep op de Ledenvergadering, die een definitieve beslissing neemt.
Art. 5. Bijdragen van niet-leden kunnen slechts door bemiddeling van den Secretaris worden aangeboden. Zij worden dan behandeld als in Art. 4, b is voorgeschreven, maar de inzenders hebben geen beroep op de Leden- vergadering.
Aldus vastgesteld in de ledenvergadering, gehouden te Amsterdam, op 25 Mei 1918.
|. €) SCHOUWE, Voorzitter: A. PULLE, le Secretaris.
VERGADERING op Zaterdag 29 Juni 1918
in Café Krasnapolsky te Amsterdam.
De voorzitter opent de vergadering om half vier. Aanwezig de leden A. H. Blaauw, A. Pulle, BEENS Kooiman, Jj. ©) Schoute UW. Tjebbes en Th. Weevers.
De notulen worden gelezen en goedgekeurd. Aan de orde komt de behandeling van de contracten met de directeuren van wetenschappelijke inrichtingen betreffende hun deelname aan de uitgave van het Recueil. Het blijkt
56
dat er verzoeken zijn ingekomen van den directeur van het Botanisch Laboratorium te Utrecht en te Groningen, van den beheerder van het Laboratorium voor technische botanie van de Technische Hoogeschool te Delft en van den directeur van het Centraal Veredelingsinstituut voor den zaadhandel te Huizen. De vergadering besluit een contract aan te gaan met de drie eerstgenoemden. Ten aanzien van den laatsten meent de voorzitter, dat nog niet geheel vaststaat, of het Centraal Veredelings-instituut voor den zaadhandel moet worden beschouwd als een wetenschappelijke instelling, in den zin, als bij het contract bedoeld is. Daar het verzoek van Dr. Tjebbes eerst enkele dagen tevoren in handen van het bestuur gekomen is, heeft het bestuur daaromtrent nog niet van gedachten kunnen wisselen. De voorzitter stelt daarom voor, het voorstel van Dr. Tjebbes tot een volgende vergadering uit te stellen. De heer Tjebbes verdedigt de opvatting,
dat het geheel op den weg van de N. B. V. zou liggen,
met zijn instelling een contract aan te gaan, maar sluit zich ten slotte bij het voorstel van den voorzitter aan, om de beslissing uit te stellen. Aldus wordt besloten. Van den directeur van het Botanisch Laboratorium te Leiden, die zich in beginsel bereid heeft verklaard met de vereeniging een contract aan te gaan, is geen verder bericht ingekomen.
Niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter om 4 uur de vergadering.
VERGADERING op Zaterdag 30 November.
1918, te halfacht in het Laboratorium van Prof. Verschaffelt te Amsterdam.
Aanwezig de leden: Baas’ Becking, Berkhout, Boterhoven de Haan, De Bussy, C. Cool, Dam- merman, Doyer, G. L. Funke, Van Goor, For-
57
tuyn Drooglever, Haye, Hart de Ruijter, Heu- kels, Heimans, Hunger, Havinga, Hartsema, Kooiman—Van Amstel, Kooiman, Kooper, Klein- hoonte, Koningsberger, Van der Lek, De Lint, Löhnis, Van der Meer, Van Oyen—Goethals, Van Overeem, Pinkhof, Quanjer, Schoute, Stomps, Sprenger, Schreuder, Stracke, Simon Thomas, Tjebbes, Voormolen, De Vos, Ver- schaffelt, Went, Weevers, Westerdijk, De Wette, Zijlstra, en als introducée Mej. G. A. Jonges.
Op verzoek van den heer Quanjer wordt van de ge- wone volgorde van de agenda afgeweken en vangt de vergadering aan met de aangekondigde voordracht over de Mozaïekziekte der Solanaceae.
Spr. uitgangspunt is de meening van de practijk, dat alle aardappelsoorten na zekeren tijd zouden ontaarden. Het bleek hem, dat daarbij twee ziekten in ‘t spel zijn,
bladrolziekten (phloëemnecrose) en mozaïekziekte (topbont)
beide met een incubatietijd, die zich over een geheel seizoen, soms nog langer tijd uitstrekt. Sterk ineengekroesde aard- appelplanten hebben de mozaiekziekte in hevige mate. Spr. heeft door entproeven aangetoond, dat beide besmettelijk zijn. Oortwijn Botjes kwam tot 't zelfde resultaat door selectieproeven, waarbij hij er op lette of de als gezond uitgezochte plant dicht bij een zieke stond of ver ervan af. Door enting van zieke aardappel en tabak op tomaat en van zieke tomaat op tabak en aardappel en andere solanum soorten kwam spr. tot de overtuiging, dat ze alle door dezelfde mozaïekziekte worden aangetast. Adolf Mayer te Wageningen bestudeerde de ziekte bij tabak voor '/; eeuw ‘teerst; zij gaf Beyerinck aanleiding tot een der meest opzienbarende hypothesen, die de biologie kent, nl, dat zij door een levende vloeistof zou worden veroorzaakt. Spr. maakt waarschijnlijk, dat men met uiterst
58
kleine microben te doen heeft. Beide ziekten, bladrol en mozaïek, zijn bij aardappelen algemeen verspreid, komen zelfs voor in onze Oost (gandjiloeng). Van belang voor de kennis der normale functie van de zeefvaten is de wijze, waarop de zetmeelbeweging in de plant door deze ziekten belemmerd wordt. Het feit, dat zij zoo goed als niet met het zaad worden overgebracht, heeft de ontaardingshypothese slechts bevorderd. Het is waarschijnlijk, dat de oorzaken dezer ziekten zich aanpassen aan rassen, die vroeger niet vatbaar waren. Daarop moet ook het z.g. meer vatbaar worden van suikerrietrassen voor zeefvatenziekte berusten. Van Harreveld zoekt dit uitsluitend tegen te gaan door ‘tkweeken van nieuwe soorten; hij meent, dat de oorzaak overal in den grond aanwezig is. Spr. leidt uit zijn proeven
af, dat dit voor de aardappelmicroben niet geldt en vindt —
steun in proeven van Oortwijn Botjes. Uit selectie- proeven van Went leidt hij af, dat hetgeen Van Har- reveld schrijft over het Serehorganisme, dat aan ‘t proef- station te Pasoeroean gevonden zou zijn, niet waar kan zijn. Spreker, afgaande op de veel langere ervaring bij aardappelen, zou niet alles op een kaart willen zetten en raadt aan ook bij het suikerriet de selectie en de stam- bibittuinen, die voor de aardappelcultuur van groote be- teekenis zijn, niet te verwaarloozen. Hierdoor wordt het mozaïekziekte-probleem tot een der groote vraagstukken voor den landbouw van moederland en koloniën, nog
afgezien van zijn beteekenis voor het tabaksgebied van -
Deli. Een uitvoerig verslag verschijnt in de mededeelingen der Landbouwhoogeschool.
Daarna worden de notulen der vorige vergadering ge- lezen en goedgekeurd. De voorzitter deelt mee, dat er een brief is ingekomen van den heer Z. Kamerling, waarin deze bedankt als lid der Ned. Bot. Ver. en bezwaren oppert tegen het weigeren van de Nederlandsche taal in het Recueil. De voorzitter geeft een uiteenzetting van de
an Gd
ag
argumenten, die er toe hebben geleid om de Nederland- sche taal uit genoemd tijdschrift te weren. Wanneer men zich toch tot een internationaal publiek richt, mag men niet vergen, dat dat publiek Nederlandsch kent. De waar- digheid van de Nederlandsche taal komt er in 't geheel niet door in gedrang. Een andere zaak is het met het Kruidkundig Archief; daarin plaatst men vaak artikelen, die alleen voor Nederlandsch publiek bestemd zijn.
Aan de orde komt nu punt 2 der agenda: verkiezing van een bestuurslid in de plaats van den heer Pulle. De le kandidaat, de heer Blaauw, heeft zich niet beschik- baar gesteld wegens familieomstandigheden. Verkozen wordt de 2e kandidaat, de heer Th. J. Stomps, met 22 stemmen. De heer Tjebbes kreeg 12 stemmen, de heer Blaauw 1, Mej. Westerdijk 1 en blanco 1. De heer Stomps neemt zijn benoeming aan.
Tegelijk met dit punt der agenda wordt punt 5 behandeld, de benoeming van nieuwe leden. Alle voorgestelde kan- didaten worden met algemeene stemmen benoemd, nl. de dames P. C. Bolle, M. J. Dijkstra, H. F. Gerhards, Mapes van “rlaetten, Moy ki Eo abundgvist; RE eter A. J; Reilingh, HS GC. Willinge: lee ieee Hage, job. van “Hoorn, Re Kallt, Cee Ee Oving, J. E. van Veen; en de® heeren jeeebanmer. Hk: van Driel CC Druijvesteyn, M. Hille Ris Lambers, C. J. Jaski, R.G. Koopmans, H. E. van Leijden, G. A. W. van Overbeek de Meyer, J.D. Ruys, A. W.R. Thiel, S.J. C. Jochems, W. E. de Mol, J. G. B. Beumée, C. van Overeem, J. M. A. Kroes, en A. van Luijk.
De voorzitter wijdt eenige waardeerende woorden aan den aftredenden len secretaris, den heer Pulle, en hoopt, dat ook met den heer Stomps de samenwerking aan- genaam zal zijn.
De begrooting voor het jaar 1919 wordt vastgesteld.
60
Mej. Westerdijk vraagt, of er bij de begrooting rekening is gehouden met de tegenwoordige ongelijke ‘contributie, als gevolg van vele vrijwillige bijdragen voor korteren of langeren tijd; en of het bestuur hierover reeds van gedachten heeft gewisseld, nu de financiën der Ver- eeniging op een gezondere basis zijn gekomen. De voor- zitter belooft, dit tot een punt van overweging in het bestuur te zullen maken.
Aan de orde komt nu punt 4, de behandeling van een contract met den waarnemenden direkteur van het Botanische Laboratorium der Universiteit te Amsterdam, betreffende deelneming aan de uitgave van het Recueil. De vergadering besluit, dit contract aan te gaan.
Tot slot houdt de heer Baas Becking zijn aange- kondigde voordracht over Getallenverhouding in panmic- tische populaties (zie bijlage pag. 61).
De tweede voordracht van dezen spreker, op de agenda aangekondigd, moest wegens het vergevorderde uur achter- wege blijven. De heer Baas Becking verklaarde zich echter bereid, in een volgende vergadering deze mede- deeling te doen. Niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter de vergadering.
Bijlage. Over getallenverhoudingen in panmictische populaties.
§ 1. Ofschoon verschillende auteurs wiskundige beschou- wingen hebben gehouden over bepaalde toepassingen van de Mendelsche wetten, ontbreekt nog steeds een systema- tische en alles omvattende behandeling van de wiskundige erfelijkheidsleer. Voor een deel kan dit te wijten zijn aan het feit, dat bij bastaardanalyses het toepassen van vaste formules gevaren met zich brengt, daar men met levend materiaal werkt en de natuur zich niet aan een schema laat binden. Anderszijds werkt de nog steeds geringe belangstelling voor wiskundige uiteenzetting de vooruit- gang van dit deel der genetica niet in de hand.
Het is te betreuren dat een systematische samenvatting niet bestaat. De verspreide hoofdstukken, die samen den grondslag van de volledige theorie zouden kunnen geven, zijn zeer heterogeen van methode. Jennings (1916) werkt met elementaire wiskunde, geeft echter nief de afleiding van zijn formules, aangezien zijn stuk een practische hand- leiding voor kweekers bedoelt te zijn. Wentworth & Remick (1916), Bruce (1917) en Robbins (1918) maken gebruik van differentiaalrekening, terwijl Bone (Heukels & Bone 1915) tot zijn formules geraakt door gebruik te maken van waarschijnlijkheidsrekening.
Een tweede bezwaar tegen bovenstaande artikelen (uit- gezonderd dat van Heukels) is, dat als uitgangspunt genomen is een populatie met één genotypisch verschil. Het
62
moet mogelijk zijn, een algemeene formule te vinden die
le. afgeleid kan worden door middel van elementaire wiskunde;
Ze. uitgaat van een populatie met een willekeurig aantal verschillen; :
3e. van een zoodanigen aard is, dat alle andere formules, die betrekking hebben op zelfbestuiving, kruisbestuiving, selectieve paring etc., door eenvoudige substituties hieruit af te leiden zijn. Met andere woorden, we moeten ons onze ,,uitgangspopulatie’’ panmictisch denken. Het is onmogelijk u in kort bestek alle resultaten af te leiden, trouwens, het is mij tot nu toe niet gelukt de algemeene formule te vinden. Evenwel wil ik u over enkele speciale gevallen een voorloopige mededeeling doen, en u trachten duidelijk te maken, dat het mogelijk is, ook met elementaire wiskundige kennis tot de formules te komen.
Ik zal mij beperken tot:
le. De afleiding van de formules voor één genotypisch verschil.
Ze. De toepassing van de formule voor twee ver- schillen, zonder daarvoor de afleiding te geven.
3e. De toepassing van de hierbij verkregen resultaten op de populatie met een willekeurig aantal verschillen.
$ 2. Getalverhoudingen in een populatie met één ge- notypisch verschil.
Jennings (1916) behandelt dit probleem. Hij be- schouwt de populatie, bestaande uit
R. individuen AA
Jij ‘5 aa
S. 5 Aa en verkrijgt de volgende resultaten:
De verhouding in de volgende generatie zal zijn: AA : aa; Aa =(S+2R) : (S + 2T)? „US 22 (SH 21):
Hij was niet in staat om direct de verhouding af te leiden van een willekeurige andere generatie, zonder de
63
verhouding van de tusschenliggende uit te werken. Het is evenwel zeer eenvoudig.
De verhouding AA: aa: Aa heeft namelijk de eigen- aardigheid steeds te blijven (S + 2R)?: (S + 2T)’: ASR) (S 2D).
Jennings (1916) geeft dit toe in een correctie op zijn vorig artikel, terwijl Wentworth & Remick (1916) het bewijs hiervan geven.
Hun artikel kwam onder mijn ‘oogen, nadat ik zelf de afleiding had gedaan. Ik zal mijn afleiding hier geven, ook omdat Wentworth & Remick (1916) gebruik maken van differentiaalrekening en bovendien tot een andere summatie van een bepaalde reeks komen.
De populatie bestaat uit RAA, T aa en S Aa en geeft gameten in een verhouding RA + RA, Ta + Ta, SA + Sa, of totaal (S + 2R)A, (S + 2T)a. Vrije panmictische com- binatie geeft in de F, : (S + 2R)*AA
(Sh) aa 2(S + 2R) (S + 2T)Aa. Tot zoover Jennings. Hoe zijn nu de verhoudingen in de F, bij panmixie? Stel (S + 2R)? = V (Sar 2 W. (Sie 2S, 20) — < dan bestaat in de; de volgende betrekking: AA: aa: Aa = (X + 2V)?:(X+ 2W)?: UX + 2V)(X + 2W). Substitueeren we hierin de waarden van X, V en W dan krijgen we BAS ae ZF (Sy Rei le: DSS Re a): 2S + 2R)(S + 2T) (S + R + T)?. In de F, wordt dit: BASH IRIS ER es MSD (Sar Resi) : (Sa ARS 2 (SR)
64
In de F,,: 27044(S + 2R)? (S +R + TU: DS — ZR (S + R + Tees . 220455 ++ 2R) (S +21) Ga Rae ee We zien onmiddellijk, dat de verhouding blijft als in de F, generatie. De algemeene formule zal zijn: AA, : aa, : Aa, =
22" — ‘5 + aR (S+R+T)@ -2); 22°" NS + Ry (SER TTI" - 2):
22°" — 2°41) (S + 2R) (S + 2T) (S +R + TC - 2
N.B. Wentworth & Remick geven de volgende exponenten voor den factor 2 : 4(2"-2 + 27-3 +... + 27-1) welke reeks natuurlijk gesummeerd kan worden tot (2"*! — 2%). Een toepassing uit de experimenteele genetica moge het gebruik van de formule duidelijk maken. Erwin Baur (1914) beschouwt een geval, waarbij een muizen- populatie ontstaat uit 6 ouders nl:
2 AA 22AA Ic'Aa 19Aa,
komt er toe, na tabellarische berekening, voor de ver- houding in de F, te vinden (bij gelijke waarschijnlijkheid van de paringen): | AA aa 2 Aa 252010} Uit de formule volgt onmiddellijk: = (9) 2Ry U TE aa = "(9 297)? - 2x0) a Aa = 2(8 + 2R) (8+ 27) = 2 A= OS
Baur merkt op dat deze verhouding constant blijft in
de volgende generaties. Het bewijs volgt uit bovenstaande afleiding van de formule.
In tegenstelling met het zooeven behandelde geval staan de populaties met meer dan één genotypisch verschil. Hierbij blijft de verhouding van de componenten (op een enkele uitzondering na) niet constant.
Bend ct
65
Nemen we als voorbeeld de populatie met twee geno- typische verschillen.
De populatie bestaat uit:
m AABB r Aabb
n AABb s aaBB
o AAbb f aaBb
p AaBB u aabb
q AaBb. De constitutie van de gevormde gameten is: AB, Ab, aB en ab.
Zij worden gevormd in de volgende verhoudingen: AB : Ab: aB:ab=(2m +n+p+4q):(20+n+1r+ iq): (2s+ p+t+4q):(u+r+t+4q) of = Ml Obs Sie We In de F, zullen dan de homozygoten gevormd worden in de verhouding M*: O° : S’: V?, de monoheterozygoten 2MO, 2MS, 20OV en 2SV, eindelijk de diheterozygoot als MV + OS). Voor de m, vond ik de volgende formule; waarvan de afleiding wegens tijdbesparing achterwege blijft:
(M + OM + S))? IE
mn = 202) pl" M + (2e! — 1)
waarin ¥ = M +O + S + V; dus het totaal van de ge- vormde gameten. Hieruit zijn alle andere formules onmid- dellijk af te leiden b.v. ng = 2mgo, etc.
Uit deze formule zijn de volgende eigenschappen af te leiden:
1. De populatie is niet constant in hare samenstelling.
Bewijs: Dit volgt uit de algemeene formule, daar
Mn+ = ins? On+1 On+2 2. Na een zeer groot aantal generaties bereikt de ver- houding een limietwaarde, zoodanig dat de aantallen der homozygoten twee aan twee evenredig zijn. Nederl. Kruidk. Archief. 1918. 5
66
Bewijs: Na x generaties zal
(M + O) (O + V)
On (24 1) ee a= a Cu Mx Megen ae (M + S) 5 = so + (M+0)0+V) 2 Mr = voor x =o wordt dit: li dni „0 gei ee), SM ES Op deze wijze voortgaande vinden we voor de verhouding
AUS 100. SN (M + O)(M +5): (M OO ar VijkalMES Sl Sn Ve: (O+ VIS MV vof mso rsi betgeenmte sbe wijzen was.
N.B. Wil men na zeer veel generaties alle homozygoten gelijk in aantal hebben, dan moet:
M = Ueen O =S (dan wordt MON
3. Zijn in een populatie de aantallen der homozygoten 2 aan 2 evenredig dan blijft deze populatie constant in samenstelling.
Bewijs: Als de stelling onjuist was dan zou
oo
WM + Qe! oe 7
fo Far! ME 0 M+ oc - GSS MEO OE a MO + (zet eae
ne
Mo $21 — 1) GE ON
f
67
(M + O) (M + S)O = (M+ O) (O + V)M of OS = VM en dit is in strijd met het onderstelde.
4. Zijn de aantallen der homozygoten onderling gelijk, dan krijgt de populatie in de volgende generatie een invariante samenstelling, waarin homozyg. : monoheterozyg. : diheterozyg. = 1 : 2: 4.
Bende il SOS ip CIS MSO SIS
F, wordt dan homozygoot M’, O°, S*, ve monoheterozyg. 2MO, 2MS, 20V, 2SV diheterozyg. 2MV + OS), of, gezien het onderstelde: homoz. = M*, monoheterozyg. = 2M’, diheteroz. 4M*.
Na zeer veel generaties wordt voldaan aan de verhouding (M + O)? (M +S)? etc. (zie onder 2), hierin zijn wederom alle homozygoten gelijk in aantal, zoodat de verhouding 1 : 2:4 behouden blijft.
N.B. Stel ik het aantal der homozygoten O en S= 0, dan is de populatie hoogstens monoheterozygoot. De verhouding van homozygoot: heterozygoot is dan 1 : 2. Dit is ook af te leiden uit de gegeven formule van Jennings.
Wij hebben dus gezien dat in een willekeurige populatie met twee genotypische verschillen na een groot aantal panmictische paringen bepaalde getallenverhoudingen op- treden. Misschien daf deze verhoudingen werkelijk kunnen gevonden worden, wanneer men een gedurende langen tijd aan zichzelven overgelaten populatie, b.v. een eiland- fauna of flora, onderzoekt.
In de practijk moet men er echter op bedacht zijn dat een bepaalde eigenschap of eigenschappencomplex op meer dan 2 factoren kan berusten.
Dit doet evenwel niets ter zake, aangezien de gevonden eigenschappen ook moeten opgaan voor een populatie met n erfelijke verschillen.
Op een dezer gevallen zou ik iets nader willen ingaan, door de volgende stelling te poneeren:
68
Wanneer in een willekeurige populatie de aantallen der
homozygoten, mono-di-tri .... n-heterozygoten onderling gelijk zijn, dan zullen in de F,
de homozygoten : monohetero- : dihetero- : . . . n-heterozy- getentalss 1552: 22 2
Deze verhouding blijft in de volgende generaties inva- riant. Om het bewijs hiervoor te leveren moet ik u ter bekorting zonder bewijs de formule voor een bepaalde gameet geven.
Laat H voorstellen het getal van de homozygoot die bij een bepaalde gameet behoort
(I) het getal van de bijbehoorende monoheterozygoot
Splen es SOM Van pis a ” goten ZP(IV) ran ws te dS tn ore eee coy.
N het getal van de bijbehoorende N heterozygoot.
B.v. de gameet is: AbCd.
H = AAbbCCdd.
I. zijn AabbCCdd II. zijn etc. N = AaBbCcDd. AABbCCdd AAbbCcdd AAbbCCDd.
Dan is het aantal van de Sn gameet:
anar baj olet ene
ie aS 2) am f+. oi N| voor een wille-
keurige gameet:
Gy = H+ GN 09 4 YE ON)
Nu is N= N’ omdat er slechts één N heterozygoot is PA 7 x/ 1 fb volgens definitie: H = H’. y+ I | = para etc. dus:
G, = G,’. De gevormde gameten zijn gelijk in aantal. In de F, worden de homozygoten gevormd in ver- houdingen als de quadraten van de gameten. In de F,
69
zijn de homozygoten dus ook gelijk. De door de gameten gevormde monoheterozygoten zijn 2G,G,’ en b.v. 2G,G/, deze zijn ook onderling gelijk en verhouden zich tot de homozygoten als 2: 1. Aldus voortgaande bewijs ik het eerste deel van de stelling of: homorsmonossdiatens.... n-hetero = (END DENDE, Qe
Hoe wordt deze verhouding in de F,?
Wederom zijn de homozygoten enz. onderling gelijk, dus geldt dezelfde redeneering als boven om aan te toonen dat in de F, de verhouding zal blijven 1:2: 27: 23: Boe 2" hetgeen te bewijzen was.
Generaliseeren we dus de Mendelsche saya ZOO ruim mogelijk, het spel der kansen de meest vrije loop latende, zoo blijkt het dat er, niettegenstaande dat, een evenwicht ontstaan zal. Een evenwicht, weliswaar langs deductieven weg gevonden — dus voor den onderzoeker van twijfelachtig belang. En toch geloof ik zeker, dat de inductief te werk gaande geneticus, wanneer hij bij de daarvoor geschikte populaties te rade gaat — vooral wat de limietwaarden betreft — dit evenwicht op het spoor zal komen.
Amersfoort. L. G. M. Baas Becking.
Literatuur:
Erwin Baur. Experimentelle Vererbungslehre 1914.
H. Heukels. Die Kreuz-und Selbstbefruchting und die Vererbungslehre Rec. Trav. Bot. Neerl. XII. 3. 1915.
H. S. Jennings. The numerical results of diverse systems of breeding. Genetics I, 1. 1916.
E. N. Wentworth & B. M. Remick. Some pro- perties of the generalised mendelian Population. Genetics 6; 1916.
A. B. Bruce. Inbreeding. Journ. of Genetics. 1917.
R. B. Robbins. Partial self-fertilisation contrasted with brother and sister mating. Journ. of Gen. 1918.
IN MEMORIAM.
D. LAKO.
Den 17en Febr. 1918 overleed plotseling een der oudste leden der Botanische Vereeniging, tevens een der ijverigste van de vroegere Vereeniging, een van de beste vrienden van de ouderen onder ons, de Heer D. Lako. Den 20 Juli 1878 lid geworden, zou hij juist zijn 40-jarig lidmaat- schap hebben gevierd, maar een beroerte heeft hem ontrukt aan zijn werkkring en zijn liefhebberijen. Daniël Lako werd in 1853 te Oostburg in Zeeuwsch Vlaanderen ge- ‘boren als afstammeling der vroegere refugiés. Een gesloten karakter als het zijne was oorzaak dat weinigen bekend waren met zijn levensdata en dat ook ik weinig -kan meedeelen van zijn jeugd en opvoeding. Dit is echter zeker, dat de aanstoot tot zijn latere floristische neigingen voor een niet gering gedeelte het gevolg is geweest van zijn bekendheid met den Heer A. Walraven (+ 20 Oct. 1895), destijds arts te Hoek bij Ter Neuze. Slechts vluchtig kunnen wij zijn eerste levensjaren volgen; na in Middel- burg, waarheen zijn familie verhuisd was, het gewone en middelbare onderwijs gevolgd te hebben, zien we hem in Delft verblijf houden, waarna hij in Apeldoorn benoemd werd bij het middelbaar onderwijs in teekenen. Enkele jaren later verhuisde hij naar Zwolle, waar hij eveneens voor het teekenonderwijs aan verschillende instellingen
71
verbonden werd. Wij zien bij hem dus als bij zoovele floristen een beoefening der plantkunde als echte liefhebber ‘en de bescheidenheid, die Lako kenmerkte, heeft hem zelf nooit boven het standpunt van den zuiveren liefhebber doen verheffen. Nimmer wilde hij meer schijnen dan de beminnaar van de wildgroeiende planten en zelfs heeft hij zijn liefhebberij nog weten te beperken tot enkele streken _ van ons vaderland, nl. zijn geboortegrond Zeeland en zijn tweede woonplaats Overijsel. Zoo sterk was die neiging, dat wanneer op een excursie de grens werd overschreden of zelfs de provinciale limieten achter hem lagen, niets hem kon bewegen aanteekeningen te maken of zich in het bizonder met den plantengroei in te laten. Maar op zijn eigen terrein heeft hij bijna een halve eeuw met onvermoeiden ijver en buitengemeene nauwgezetheid de inlandsche plantengroei bespied en een ongeloofelijke menigte aanteekeningen gemaakt. Lako was een dier menschen, die niet veranderen, noch in zijn zoo eigen- aardig uiterlijk, noch in zijn gewoonten en zoo kunnen wij hem ons nog steeds voorstellen, onvermoeid wandelaar, met een leeren taschje aan een riem over den schouder, een parapluie en de stafkaart in linnen omslag met het aanteekeningboekje, waarin hij alles noteerde, wat zijn speurend oog waarnam, steeds met een koperen teekenpen, waarin aan het eene eind een stukje potlood, aan het andere een gommetje. Onverstoorbaar van humeur kon geen enkele atmosferische buitensporigheid hem van zijn voorgenomen plannen afbrengen. Lako is nimmer ge- trouwd geweest, zijn leven lang is hij kamerbewoner ge- bleven en zelfs zijn de uren, waarop hij les te geven had, oorzaak geweest, dat hij ook zijn maaltijden in zijn laatste levensjaren op zijn kamer gebruikte. Den tijd, die hem aldus overbleef, heeft hij steeds besteed aan zijn liefheb- berijen, die op plantkundig gebied zich hoofdzakelijk bepaalden tot de mossen en hoogere planten. Zijn uitge-
12
breide collectie, die thans in ‘s Rijks Herbarium berust, werd voortdurend door hem bijgewerkt en uitgebreid, van de merkwaardigheden daaronder heeft hij steeds voor het Vereenigings-herbarium doubletten afgestaan, waarbij de toegevoegde etiquetten gewoonlijk tal van bizonder- heden bevatten. Lako keek scherp en zoowel in Zeeland als in Overijsel was er welhaast geen plek te vinden, die hij niet bezocht had. In zijn laatste levensdagen heeft hij de niet geringe moeite zich getroost zijn verschillende aanteekeningen volgens het kaartjessysteem om te werken, waarvoor hij zelf kaarten van beide provincies had doen vervaardigen op grooter schaal dan de bekende planten- kaartjes. Wanneer hij niet als lid van de commissie voor de akte-examens verhinderd was, kon men er zeker van zijn hem op de zomerexcursies onzer Vereeniging present te vinden. Dan was hij niet alleen de onvermoeide tocht- genoot, maar ook de gezellige kameraad, die onzen disch en ons verblijf opvroolijkte en wien men aan het eind der excursies een zoo van harte tot weerziens toeriep. Dat deden wij ook na de zomerbijeenkomst te Meppel, maar ditmaal te vergeefs. Zelfs velen van ons hebben van zijn overlijden eerst veel later gehoord; hij is van ons heengegaan even onopgemerkt als zijn leven voor de meeste menschen is geweest; voor ons, die hem beter gekend hebben, zal zijn aandenken blijven voortleven als van een oprechten Zeeuw, een goeden vriend. Juist nu hij den 65-jarigen leeftijd had bereikt, had hij zich er nog: veel van voorgesteld zijn geheelen tijd aan zijn lief heb- berijen te wijden, waarbij hij zich waarschijnlijk weder in Middelburg zou vestigen; deze wensch is echter niet vervuld.
Diepenveen, Febr. 1919. | VUYCK.
VERSLAG van de Pinkster-excursie 1918, in de omgeving van Weert.
Vrijdag 17 Mei maakten Henrard en Jansen een tocht van Weert langs den Broekdijk naar het Weerter bosch.
Zaterdag 18 Mei: Henrard, Jansen en Kloos nemen Weert-Tungelroy, Swartbroek, Roevender-Peel, Weert. Voornaamste stations van dezen tocht waren: 1. Heide en duinachtig terrein bij Tungelroy, waar lang en ten slotte met succes naar Lycopodium complanatum gezocht werd. 2. Brug over de Tungelroysche beek bij Kastert. 3. Roevender Peel, waar Isoetes gevischt moest worden. Achtereenvolgens lieten we ons misleiden door: Echinodorus ranunculoides, Littorella lacustris en Lobelia Dortmanna, ten slotte vonden we ook werkelijk enkele Isoetes plantjes. Overigens was toch dit station verreweg het belangrijkste van den heelen tocht, zooals uit de lijst van verzameld materiaal wel blijkt. ‘s Avonds maakten we nog ‘n klein wandelingetje bij Weert om Polygonum Bistorta te ver- zamelen.
Zondag 19 Mei. Weert— Kelpen — Grathem — Houtem — Baexum— Weert. Deze tocht was in hoofdzaak gericht naar het Tusven aan den Napoleonsstraatweg bij Houtem, waar Scheuchzeria palustris en Carex limosa moesten groeien. De eerste vonden wij inderdaad in groote menigte, maar het zoeken naar Carex limosa was en bleef vergeefs.
's Middags maakten we onder leiding van den Heer Ver Straeten een tocht naar het adventief terrein „Karelke, een heideontginning die, met afval van meel- fabrieken bemest, waarschijnlijk het rijkste adventief terrein van ons heele land geweest is. Nu was het nog maar een
U4
heel klein overblijfsel van wat het vroeger was. Van het vierkante kilometers groote terrein waren voor ons nog maar enkele strookjes langs de wegen belangrijk en een enkel weiland in volle glorie. De zeer slechte fietswegen waren echter nog oorzaak dat we onderweg Henrard ver- loren, zoodat de heer Ver Straeten zijn ,,Karelke”’ alleen aan Jansen en Kloos kon voorstellen. Onze verhalen en de buit, die wij mee brachten, waren echter van dien aard, dat Henrard er direct voor te vinden was om er te voet nog eens heen te trekken, wat dan ook geschiedde.
De algemeene eigenaardigheid van Karelke was de enorme rijkdom aan Papilionaceeén en het bijna volstrekt ontbreken van aangevoerde Gramineeén, wat vooral zeer merkwaardig is, daar bemesting met graanafval had plaats gehad. E
Maandag 20 Mei. Onder leiding van den heer Ver Straeten en zijn zoon tweede tocht naar de Roevender Peel, waar nu Isoetes in groote hoeveelheid verzameld kon worden. Voornamelijk de beide vormen van Isoetes echinospora. Van Isoetes lacustris hadden wij maar enkele exemplaren. Wegens fietsmalheur wandelde Kloos dwars door de bouwlanden over Nederweert naar Weert terug, ‘terwijl het overige gezelschap te fiets naar Weert terug keerde en geen gelegenheid tot botaniseeren meer had.
's Middags trokken Henrard, Jansen en Kloos naar Stamproy om Ceterach officinarum op den kerkhofmuur aldaar te zien. Op dienzelfden muur vonden wij nog Asple- nium Ruta muraria, Asplenium Trichomanes en Polysti- chum spinulosum.
Dinsdag 21 Mei. Tweede tocht naar Karelke, Henrard, Jansen en Kloos, die wel eenigszins een teleurstelling was, daar sedert het eerste bezoek enkele paarden in de weide geducht huisgehouden hadden. Toch werd er nog heel wat herbariummateriaal verzameld en bovendien namen wij verschillende wortelrozetten mee, die deels door
75
Henrard te ‘s-Gravenhage, deels door Kloos te Dord- recht verder gecultiveerd zijn, en later gedroogd.
In de hier volgende lijst van het verzamelde materiaal is ook opgenomen de buit van een derden tocht naar „Karelke” door Kloos op 30 Juni. Hij bezocht toen ook het stationsterrein te Weert, dat nog enkele adventieven opleverde. Wat hij op dezen tocht verzamelde, wordt in de lijst aangegeven door de bijvoeging [Juni], het overige materiaal van ,,Karelke’’ door [Mei],
Lijst van het verzamelde materiaal, aanwezig in de herbaria Henrard, Jansen en Wachter, Kloos.
Lycopodium complanatum L. var. Chamaecyparissus ABr. Tungelroy.
Isoetes lacustris L. fm. rectifolium. Roevender Peel.
Isoetes echinospora Dur. fm. rectifolium en fm. curvi- folium Roevender Peel.
Asplenium Trichomanes L. Stamproy.
Asplenium Ruta muraria L. Stamproy. Het leek ons, dat die soort hier vrij vormenrijk was: naast normaal ont- wikkelde vonden we exemplaren met groote, breede, weinig gedeelde, ja zelfs enkele ongedeelde bladen. Later bleek evenwel,- dat dit slechts een jeugdvorm was, hoewel die ook reeds fructificeerde.
Ceterach officinarum Willd. Stamproy. De plant wordt hier beschermd; er is kippengaas over het gedeelte van den muur gespannen, waar zij voornamelijk groeit. Ook elders op den muur vonden we enkele plantjes.
Pilularia globulifera L. Roevender Peel. Zeer veel; een welige forsche, rijkelijk pildragende vegetatie vormend.
Sisyrinchium angustifolium Mill. Karelke [Mei]. Een voor ons land nieuwe Iridacee | ex. (Zie mijn artikel ,Aanwinsten” in dit No.). *)
1) Dit artikel is in verband met hangende plannen en financieele bezwaren dit jaar nog niet opgenomen.
76
Luzula multiflora Lej. typica A. en G. Houtem.
Luzula multiflora Lej. congesta Koch. Overal, veel algemeener dan de type.
Pofamogeton gramineus L. graminifolius Fr. Roevender Peel.
Carex disticha Huds. Broekdijk en Weerterbosch. Ook exemplaren met uitsluitend vrouwelijke bloemen.
Carex elongata L. Broekdijk en Weerterbosch. Hierbij zijn abnormaal hooge exemplaren (tot meer dan 1 M. lange stengels). De soort werd ook verzameld zuidelijk van Weert in de richting ,,Karelke’’.
Carex canescens L. Broekdijk bij de Oude Graaf.
Carex stricta Good. Broekdijk, Tungelroysche Beek. Vrij vaak neemt men eigenaardige slecht ontwikkelde vormen waar. De urntjes zijn abnormaal ontwikkeld, of vaak in ‘t geheel niet ontwikkeld, geen enkele vrouwelijke aar krijgt de gewone lengte. Is droogte of vorst hiervan de oorzaak?
Carex gracilis Curtis fricostata Asch. Houtem.
Carex Goodenoughii Gay. curvata bij Broekdijk.
3 iS l. subbasigyna Ee
Carex pallescens L. fypica A. en G. Tungelroysche Beek.
Carex panicea L. Broekdijk. Deze soort is zeer vormen- rijk, maar de afwijkingen zijn meestal te gering om benoemd te kunnen worden. Naast exemplaren van = 60 cM. komt een vorm voor van 10—15 cM. hoogte (fm. humilis A. en G.). Deze heeft haar standplaats voornamelijk in karre- sporen of langs uitgedroogde poeltjes. Verder de vorm refracta Klinge in verschillende stadia. Menigvuldig zijn de lusi subbasigyna en monostachya feminea. Bij de grootere exemplaren ontwikkelt zich vaak aan den voet van het mannelijk aartje een klein, uit slechts enkele of zelfs maar. één urntje bestaand vrouwelijk aartje.
Carex flava L. lepidocarpa Good. Roevender Peel.
77
Carex rostrata Stokes. Houtem, Roevender Peel, Swart- broek. Zeer veel. — Wij verzamelden de lusi: hypogyna, subacrogyna, submesandra, submesogyna. Ook de vorm pendula kwam voor.
Carex vesicaria L. In het Weerter Bosch (verlengde Broekdijk) was het door afwatering zeer droog geworden, zoodat deze Carex species allerlei gevolgen daarvan onder- vond. Niet alleen, dat ze in den vorm brachystachys Uechtr. optrad, waarbij de aar kort, doch de urntjes normaal zijn, maar wij vonden ze ook in een vorm met zeer smalle ijle aren, met zeer lange schutbladen. Armoedige vormen met slechts één vrouwelijke aar werden langs de kanten der wegen aangetroffen, zelfs een exemplaar, waarbij die eene aar nog de |. acrandra vertoonde. Verder in slooten langs den Broekdijk, en over het algemeen ten N. van Weert zeer veel. Ten Z. van het Weerter kanaal hebben we deze soort slechts zelden opgemerkt.
Carex lasiocarpa Ehrh. Roevender Peel. Tusven bij Houtem. Deze in zeer grooten getale bijeen groeiende Carex is zeer weinig variabel. Het aantal vrouwelijke aren variëert nog al. Exemplaren die wat drooger staan, hebben er meestal slechts één.
Scirpus fluitans L. Roevender Peel.
Scirpus caespitosus L. Roevender Peel.
Scirpus silvaticus L. Tungelroysche beek. Een vorm die een overgang tot de f. dianthelus, (die een tweede bloei- wijze in den oksel van een lager stengelblad draagt) schijnt te vormen. Hier vertakte de hoofdstengel zich tusschen de twee bovenste stengelbladen.
Eriophorum vaginatum L. Houtem, Roevender Peel.
Phalaris canariensis L. ,,Karelke” [Juni] één armoedig exemplaartje.
Alopecurus pratensis L. Van deze soort vonden wij langs den Broekdijk eenige groote zoden, die door de wit-grijze waslaag waarmede de stengels en bladen bedekt
78
waren, sterk herinnerden aan de var. glaucus Sonder. Deze moet echter liggende stengels bezitten, waarvan alleen het laatste lid opgericht is. Dit nu vertoonden deze exemplaren niet. De stengels (tot meer dan 1 M.) stonden rechtop of waren zeer weinig aan den voet geknikt. 't Verdient aanbeveling op dergelijke wit-grijze planten te
letten, daar van de waslaag na het drogen niet veel meer
te bespeuren is.
Alopecurus geniculatus L. microstachys Uechtr. Dijkje door ,,Karelke’’ [Mei]. Bij deze exemplaren zijn alle onderste bladen borstelvormig opgerold en de stengels laag. Het eenige stengelblad aan de opgeblazen scheede is echter wel smal, maar vlak. Het verdient aanbeveling, deze soort daarop nader te onderzoeken, speciaal op droge stand- plaatsen. In Juni verzamelde ik planten van deze soort, op vochtiger standplaats, die grooter en forscher, vrijwel het midden hielden in habitus tusschen den boven beschre- ven vorm en de type.
Anthoxanthum odoratum L. sylvaticum. Broekdijk, Weerter Bosch, Stamproy.
Avena pubescens Huds. Weert, een vorm met ver uit- eenstaande, armbloemige halfkransen.
Festuca ovina L. capillata Hackel. Dit schijnt de meest algemeene vorm te zijn, waarin F. ovina in ons land optreedt, met haarfijne bladen en kroonkafjes, die normaal ongenaald zijn, of slechts een meest geen mM. lang spitsje
vertoonen. Absoluut ongenaalde exemplaren zijn gemengd:
met andere, die uiterst korte naaldjes vertoonen, en deze beide soorten aartjes komen, zooals wij meermalen (in vivo!) constateerden, in dezelfde zode voor. Festuca rubra L. duriuscula Gaud. Weert, Kastert. Bromus arvensis L. Karelke [Juni]. Bromus hordeaceus L. leptostachys Beck. Karelke [Mei]. Triticum cereale L. triflorum Asch.
Orchis. morio L. Broekdijk.
79
Orchis latifolia L. Baexem. Dit waren de eenige exem- plaren, die wij in bloei vonden. Voor Orchis was het nog te vroeg.
Scheuchzeria palustris L. Tusven bij Houtem overvloedig.
Echinodorus ranunculoides (L.) Engelman repens A. en G. bloeiend in twee vormen, een diepwatervorm en een landvorm. Deze zeer zeldzaam bloeiende vorm is door ons in de Roevender Peel in groot aantal gevonden. Zeer eigenaardig is dat zij op een analoge vindplaats (Slagmolen, Genck, België) ook met Isoetes samen voorkomt.
Voor nadere bijzonderheden over deze interessante Alismataceeën verwijzen wij naar een uitvoeriger mededee- ling van den Heer Henrard.
Polygonum Bistorta L. Weert, Ook een vorm met monstrueuze schutbladen onder de aar (f. bracteata).
Spergula Morisoni Bor. Tungelroy. Van deze soort namen wij twee duidelijk onderscheiden vormen waar. Zij groeiden door elkaar heen op een en hetzelfde terrein, een duinachtige zandhelling in de volle zon. Op een afstand zijn zij reeds te onderscheiden. De eene vorm is donker groen, de andere grijs groen. Dit verschil in kleur ontstaat doordat de eerste tamelijk kaal, de tweede dicht klierachtig behaard is. Bij gedroogd materiaal is het ver- schil lang zoo duidelijk niet meer als in vivo! Het lijkt gewenscht, dat op andere vindplaatsen dezer soort op deze twee vormen gelet wordt. Wellicht verdient het aanbe- veling een van beiden, of alle twee een afzonderlijke naam te geven, b.v. var. subglabra en var. glandulosa.
Spergularia rubra Weert.
Stellaria uliginosa Murr. Kastert.
Dianthus armeria L. + 5 exemplaren in een heg langs een pad door ,,Karelke” [Juni] Hebben wij hier nu te doen met een adventiefplant of met een echte indigeen? Deze zelfde vraag zullen wij bij meerdere planten moeten stellen.
Silene pendula L. Karelke [Mei] 1 groot ex.
80
Silene dichotoma Ehrh. Karelke [Mei] vrij veel. Naast deze soort vonden wij een andere, die er zeer veel op lijkt, maar verschilt, doordat de bloemen kleiner en geelachtig zijn. De plant is sterker en zeer kleverig klierachtig be- haard, de lange wollige beharing vooral aan het beneden eind van den stengel is afstaand naar beneden gericht. *)
Silene gallica L. fl. albis. Weert, stationsterrein [Juni]. 2 ex.
Melandrium album. Grcke. Een afwijkende vorm met buitengewoon groote vruchtdoos en wijduitstaande kelk- tanden aan de vrucht (meerdere exemplaren).
Agrostemma Githago L. microcalyx Rupr. Weert stationsterrein [Juni] 2 ex.
Ranunculus acer L. retroflexus. Henrard. Broekdijk. Deze vorm, door Henrard onderscheiden naar een exemplaar gevonden op een adventief terrein te Gorkum, blijkt hier een echte indigeen te zijn. Het terrein langs den Broekdijk herbergt geen enkele adventief plant.
Ranunculus muricatus L. Karelke [Juni] 1 ex. verzameld. Vermoedelijk ook in [Mei] waargenomen, maar toen niet meegenomen.
Ranunculus sardous Crantz. 1 ex. A [Mei].
Adonis flammeus Jacq. fypicus Beck. Karelke [Juni] 2 ex. Deze soort was reeds vroeger bij Weert gevonden.
Batrachium aquatile Dum. heterophyllum Wigg. sub- mersum Gren. en Godr. Tungelroysche beek bij Kastert. Broekdijk, Tungelroy, tusschen Nederweert en Weert. Tungelroy- sche beek bij Kastert Tungelroy. Eigenaardig is dat deze subsp., die overal in de omgeving van Weert zeer menigvuldig is, steeds voorkomt in den
id. id. id. nafans fruncato-peltatum id. id. id. id. peltatum
id. id. id. id. acutilobum
id. id. id. id. fruncatum
1) Dit is gebleken te zijn Silene Sibthorpiana Rchb. Zie mijn art. „Aanwinsten'' (noot op pag. 75).
a oo
81
vorm met zeer groote bloemen. Eenmaal meenden wij een kleinbloemigen vorm te hebben; die bleek evenwel bij nadere beschouwing te behooren tot de volgende soort.
Batrachium hololeucum v. d. Bosch. Kelpen-Grathem.
Ook in de omgeving van ,,Karelke’ [Mei]. Hier ook de vorm ferresfre op den kant langs een uitgegraven slootje. In [Juni] was een slootje door „Karelke” geheel opgedroogd en had de vegetatie daar geheel den landvorm aangenomen.
Delphinium orientale J. Gay, Karelke [Juni] meerdere ex.
Cardamine pratensis L. dentata Schultes. Broekdijk. Niet geheel typisch.
Hesperis matronalis L. Karelke [Mei] zeer veel. Deze soort was hier zeer vormenrijk. De bloemkleur varieerde van licht-violet tot donker-violet. Sommige exemplaren hadden smalle, andere breede bladen; ook de beharing was sterk verschillend, terwijl naast onvertakte ook sterk vertakte exemplaren voorkwamen.
Stenophragma Thalianum Celak. Tungelroy. Een vorm, waarbij uit den kop van den wortel een groot aantal bloeistengels komen.
Diplotaxis muralis D. C. Karelke [Mei] meerdere ex.
Camelina sativa Crntz, microcarpa Andrzj. Karelke [Mei] meerdere ex.
Teesdalia nudicaulis R. Br. Stamproy.
Lepidium perfoliatum L. Karelke [Mei] enkele ex.
Lepidium campestre R. Br. Zeer veel langs de tramlijn naar Stamproy, ook vaak in den vorm simplex.
Lepidium densiflorum Schrad. Karelke [Mei] vrij veel.
Lepidium neglectum Thell. Karelke [Mei] [Juni] ook in den vorm simplex.
Myagrum perfoliatum L. Karelke [Juni] 2 ex.
Bunias Erucago L. Karelke [Mei] 1 ex. Deze soort is nieuw voor Nederland.
Rapistrum rugosum All. eu-rugosum Thell. typicum
Nederl. Kruidk. Archief. 1918. 6
82
Thell. leiocarpum Webb. et Buckl. Karelke [Juni] enkele ex.
Rapistrum rugosum All. orientale (L.) R. en F. genuinum R. en F. hispidum (Godr.) Coss. Karelke [Juni] meerdere ex.
Viola canina L. Houtem.
Viola tricolor L. arvense Murr. algemeen in bouwland. Naast den gewonen vorm met witachtig-gele bloemen, komen ook vormen voor, waarbij de bovenste kroonbladen meer of minder violet gekleurd zijn, maar toch altijd kleiner dan de kelk.
Viola tricolor L. vulgaris Koch. Minder algemeen dan de vorige; maar toch ook veelvuldig, vaak met buitenge- woon groote bloemen.
Althaea hirsuta L. Karelke [Juni] 2 ex.
Polygala vulgaris L. tusschen Baexem en Kelpen (wit- bloemig).
Polygala serpyllacea. Whe. Houtem (blauwbloemig) Kastert (blauwbloemig en witbloemig) Roevender Peel (witbloemig). Het verdient wel opmerking, dat wij nergens roodbloemige polygala zijn tegengekomen.
Helosciadium inundatum Koch. Roevender Peel.
Carum carvi D. C.? Karelke [Juni] in één dubieus exemplaar.
Carum Bulbocastanum Koch. In een heg op de scheiding van Karelke en de hei. Indigeen of adventief? Meerdere ex.
Carum verticillatum Koch. Zeer veel in alle richtingen om Weert. ;
Bupleurum rotundifolium L. Karelke [Juni] 3 ex.
Oenanthe pimpinelloides L. Karelke [Juni] 1 ex. zelfde vindplaats als Carum Bulbocastanum. Deze in ons land zoo zeldzame soort, alleen bij Gorkum adventief waar- genomen, (de vindplaats Nijmegen is zeer twijfelachtig) zal ook hier wel aangevoerd zijn.
Orlaya grandiflora Hoffm.? Karelke [Juni] 1 ex. dat zeer verdacht is, daar de bloemen volstrekt niet groot,
83
maar juist alle klein zijn. Het exemplaar is echter nog zeer jong. (Zie mijn artikel „aanwinsten’ onder O. pla- tycarpos (L.) Koch). ')
Caucalus daucoides L. Karelke [Mei) [Juni] meerdere ex.
Turgenia latifolia Hoffm. Karelke [Mei] enkele ex.
Chaerophyllum bulbosum L. Karelke [Juni] 1 ex. zelfde vindplaats als Carum Bulbocastanum. Indigeen of adventief ?
Bifora radians M. B. Karelke [Juni] enkele ex. Deze soort was reeds vroeger bij Weert aangetroffen.
Potentilla argentea L. incanescens Opiz. Karelke [Juni] meerdere ex. Deze variéteit was tot nu toe in ons land niet waargenomen. Zie Jansen en Wachter in Ke Arch? 1917, pag: 20.
Potentilla intermedia L. canescens Rupr. Karelke [Juni] enkele ex. Volgens A. en G. is deze variéteit in Duitsch- land de meest algemeene. Voor ons land is dit zeker niet het geval; hier komt de groene vorm veel vaker voor dan de grijze. (Zie J. en W. l.c. pag. 21.)
Genista pilosa L. Roevender Peel. Naast de gewone vorm werd ook de rechtopstaande var. erecta Lej. et C. waargenomen.
Medicago arabica All. Karelke [Juni] 1 ex.
Trigonella procumbens Rchb. Karelke [Mei] [Juni] meerdere ex. Ten onrechte wordt deze blauwbloemige Trigonella met den naam T. coerulea Ser. genoemd. Het is zeer twijfelachtig of deze laatste ooit in ons land is waargenomen. Alles wat wij tot nog toe onder dezen naam zagen, behoort voor zoover met zekerheid na te gaan is, tot T. procumbens Rchb. Voor deze onderschei- ding zijn min of meer ontwikkelde vruchten noodig. Gaan zij geleidelijk in een langen, naar binnen gekromden snavel over, dan heeft men met 7. procumbens te doen. Bij
*) Voetnoot pag. 75.
= ‚ MT
84
T. coerulea moet de snavel kort en recht zijn en is de vrucht er plotseling in versmald.
Melilotus indicus All. Karelke [Mei] [Juni] zeer veel.
Melilotus? Karelke [Juni] 1 ex., een exemplaar zonder vrucht, met groote bloemen, de geheele plant + 15 cM. hoog.
Trifolium hybridum L. m. phyllantum J. en W. Karelke [Juni] 1 groot ex. Uit de bloemen groeien weer blaadjes.
Trifolium supinum Savi. Karelke [Juni] 1 ex.
Trifolium campestre Schreb. pseudoprocumbens A. en G. Karelke [Juni] veel.
Trifolium campestre Schreb. genuinum R. en F. Karelke [Juni] veel.
Ornithopus compressus L. Karelke [Mei] 4 ex. [Juni] 1 ex. Het kwam ons voor, dat 2 van de 4 exemplaren in Mei een anderen habitus hadden dan de beide andere: kleiner van stuk en sterker behaard, daardoor grijsachtig. Wij vinden evenwel in de litteratuur geen vormen opgegeven.
Vicia villosa Rth. Overal op Karelke zeer veel.
Vicia dasycarpa Ten. varia A. en G. Karelke [Mei] [Juni]. stationsterrein [Juni]. Ook deze soort komt heel veel voor, en wel in verschillende bloemkleur. Soms is de geheele bloem eenkleurig blauw-violet, soms alleen de vlag van die kleur en de rest bijna wit. Ook de bladvorm is tamelijk veranderlijk.
Vicia cracca L. Karelke [Juni] in zeer forsche exem- plaren, die bijna aan V. fenuifolia Rth. doen denken.
Vicia pannonica Jacq. Karelke [Mei] in meerdere ex: ook vrij veel in den vorm B. striata M. B.
Vicia melanops Sibth. et Sm. Karelke [Mei] in veel prachtige ex. Deze wikke schijnt weinig variabel te zijn. Alle planten waren volkomen identiek.
Vicia lutea L. Karelke [Mei] veel en in verschillende vormen. Ten eerste namen wij de var. fypica Posp. en de var. hirta Loisel. waar. Verder de subvar. violascens Rouy, die zich kenmerkt door de bloemkleur; wat beharing
85
betreft staat zij ongeveer tusschen de beide variëteiten in. Ten slotte vonden we nog één exemplaar met bijna kale vruchten, als dit tenminste tot deze soort behoort.
Vicia grandiflora Scop. Karelke [Mei] meerdere exem- plaren, die tot twee verschillende vormen behooren, nl. a Scopoliana Koch met korte, breede blaadjes en % sordida Griseb. met lange smalle bovenste blaadjes.
Vicia sativa L. sens. lat. groeit op Karelke zeer veel en in allerlei verschillende vormen.
Vicia lathyroides L. var. Olbiensis Reuter et Shuttlew. Karelke [Mei] in meerdere ex. Deze var. is nieuw voor ons land. De plant is forscher dan de type, meer recht- opstaand, de blaadjes zijn grooter evenals de bloemen, en hebben een duidelijk ontwikkelde rank, die boven de bovenste blaadjes uitsteekt en sterk gebogen is. (Zie mijn artikel „Aanwinsten” in dit No.). ')
Vicia narbonensis L. Karelke [Mei] zeer veel. Eveneens zeer vormenrijk. Zij komt voor in zeer groote exemplaren, met bloemtrossen, die 6 en 7 bloemen dragen. Evenvaak met getande bovenste bladen, (serratifolia Jacq.) als met gaafrandige bladen. De bloemkleur is soms geheel donker blauwachtig, soms met witte vlag, en soms geheel bruin- achtig, op verschillende manieren gecombineerd met het al of niet getand zijn van de bovenste blaadjes.
Vicia Bithynica L. Karelke [Mei] in meerdere ex.
Lathyrus aphaca L. Karelke [Mei] [Juni] zeer veel. Naast normale komen exemplaren met zeer licht geel ge- kleurde bloemen voor.
Lathyrus pratensis L. velufinus D. C. Karelke [Juni] vrij veel. De stengels en bladen zijn behaard, terwijl de soort gewoonlijk volkomen kaal bij ons voorkomt.
Lathyrus annuus L. genuinus Rouy. Karelke [Mei] vrijveel, evenals de var. latifolia Rouy met soms meer dan
1) Voetnoot pag. 75.
86
3 cM. breede blaadjes. Deze variëteiten zijn echter niets anders dan standplaats-vormen. Een zeer breedbladig exemplaar, dat ik in mijn tuin overplantte, ging volkomen in den gewonen smalbladigen vorm over.
Lathyrus Cicera L. Karelke [Mei] enkele ex.
Vaccinium Oxycoccus L. Tusven bij Houtem.
Andromeda polifolia L. Tusven bij Houtem.
Lysimachia thyrsiflora L. Roevender Peel.
Anagallis arvensis L. coerulea Schreb. Karelke [Mei] enkele ex.
Phacelia purshii Buckley. Karelke [Mei] 1 ex. Een voor ons land nieuwe phacelia. (Zie mijn artikel ,,Aan- winsten’ in dit No.). *)
Cerinthe minor L. Karelke [Mei] meerdere ex.
Anchusa undulata L. en
Anchusa amplexicaule Sibth. en Sm. Karelke [Mei] in meerdere ex. Twee voor ons land nieuwe anchusa’s met gegolfde bladen, die zeer veel op elkaar gelijken. De bladen zijn bij de laatste wat breeder dan bij de eerste en zittend met breeden voet, min of meer stengelomvattend; bij undulata met versmalden voet. De stijl steekt bij A. undulata ver buiten den kelk uit, terwijl A. amplexicaule een stijl heeft ongeveer even lang als de kelk.
Anchusa italica Retz. Karelke [Mei] meerdere ex.
Anchusa ochroleuca M. et K. Karelke [Mei] enkele ex. In vrij wat meer exemplaren kwam echter een vorm voor, dien wij voor blauwbloemige Anchusa ochroleuca houden.
Anchusa procera Besser. Karelke [Mei] enkele ex.; was al van Weert bekend.
Myosotis versicolor Pers. multicaulis Cop. Tungelroy.
Scrophularia scopolii Hoppe. Karelke [Mei] + 5 ex. Een nieuwe scrophularia met sterk gezaagde, diep inge-
“!) Voetnoot pag. 75.
en
87
sneden bladen, en veel gesteelde zwarte klierharen op stengel, bloemstelen en kelken.
Verbascum Blattaria L. Karelke [Mei] 1 ex. als rozet meegenomen en in Dordrecht tot bloei gebracht.
Verbascum nigrum L. Karelke [Juni] veel.
Linaria genistifolia Mill. var. dalmatica. Karelke [Mei] 1 ex. overgeplant naar Dordrecht en daar tot bloei ge- bracht.
Veronica longifolia L. Karelke [Juni] enkele ex. op de zelfde vindplaats als Silene armeria. Ook bij deze doet zich de vraag voor of de plant indigeen of adventief is.
Veronica scutellata L. langs een weg tusschen Weert en Karelke, een sterk rood aangeloopen, stijf rechtopstaande vorm. De planten stonden in de volle zon, tamelijk droog.
Euphrasia stricta Host, bij Karelke [Juni] vermoedelijk wel indigeen. De plant begon pas te bloeien, zoodat niet met zekerheid uitgemaakt kan worden of zij tot deze soort, dan wel tot E. nemorosa Pers. behoort.
Mentha arvensis L. Karelke 1 ex., een zeer sterk be- haarde vorm; misschien een adventieve soort?
Calamintha Acinos Clairv. Karelke [Juni] 1 ex. met blauwe bloemen.
Dracocephalum parviflorus Nutt. Karelke [Mei] 1 klein exemplaartje maar met blauwe bloem, zooals voor de soort aangegeven wordt. Grootere, forsche planten, die wij elders waarnamen (Gorkum, Wormerveer, Deventer) hadden steeds rose bloemen.
Galeopsis ochroleuca Link en
Galeopsis ladanum L. angustifolia Ehrh, groeiden in zeer groote hoeveelheid op het stationsterrein te Weert, maar in Juni begonnen pas zeer enkele ex. te bloeien.
Stachys germanicus L. en
Stachys italicus Mill. Karelke [Mei]. Enkele ex. als rozet naar den Haag en Dordrecht overgebracht en daar verder gecultiveerd.
88
_ Ajuga genevensis L. Karelke [Mei] 1 ex.
Plantago media L. Weert.
Lobelia Dortmanna L. Roevender Peel.
Specularia speculum A. D. C. Karelke [Juni] enkele ex.
Valerianella dentata Pollich leiocarpa Rchb. Karelke [Juni] 1 ex.
Aster longifolius Lam. Karelke [Mei] als rozet meege- nomen.
Achillea nobilis L. Karelke [Mei] als rozet meegenomen. Deze soort komt langs Karelke zeer veelvuldig voor, naar ons lijkt in twee verschillende vormen, waarvan de een donkergroen en de andere geelachtig-groen blad maakt; ook de bladvorm doet verschillend aan. Nader onderzoek is hier wel gewenscht.
Anthemis tinctoria L. Karelke [Juni] op één plaats zeer veel. Behalve de gewone ‘vorm groeide daar ook de var. pallida DC. met zeer lichtgele straalbloemen en enkele exemplaren met witte, behoudens een geel vlekje aan den nagel. Deze laatste waren ook wat grooter van bloem en herinnerden sterk aan Chrysanthenum leucanthemum, die daar trouwens ook groeide. (Zie ,,Aanwinsten’’).
Anthemis arvensis L. Stamproy en elders in bouwland.
Anthemis ruthenica M. B. Korenmolen bij Weert. Op Karelke [Mei] vonden wij een drietal exemplaren, waarvan alleen het oudste hoofdje straalbloemloos was. De volgende hoofdjes waren normaal ontwikkeld.
Carduus nutans L. macrocephalus Karelke [Mei] [Juni]
meerdere ex. Deze adventieve vorm onderscheidt zich van de type door de groote hoofdjes, die echter bij de soort soms ook zeer groot worden. De omwindselbladen zijn bij de variëteit echter aanmerkelijk breeder aan den voet. Ook in rozetvorm is de var. duidelijk te herkennen aan de zilverglanzende teekening langs de randen en de nerven van de bladen. Carduus hamulosus Ehrh. Karelke [Juni] enkele ex.
89
Carduus acanthoides L. Karelke [Juni] enkele ex.
Onopordon Acanthium L. Karelke [Mei] + 10 ex. De planten zijn wat minder sterk viltig behaard en daardoor wat groener dan de gewone vorm, waarin zij langs den duinkant voorkomt. Overigens hebben wij geen verschil kunnen ontdekken.
Centaurea rhenana Bor. Karelke [Mei] als rozet mee- genomen.
Centaurea jacea L. Karelke [Juni] veel.
Centaurea Scabiosa L. Karelke [Juni] 1 ex. zonder straalbloemen en met ongedeelde eerste wortelbladen, de latere worden langzamerhand meer en meer vindeelig, eerst zeer sterk liervormig, later normaal.
Centaurea cyanus L. Karelke [Juni] 1 ex. met donker bruinviolette bloemen. Eigenaardig is, dat deze bloemkleur bij het drogen intact blijft, terwijl blauwbloemige exem- plaren gewoonlijk zeer sterk verbleeken, vaak geheel wit worden.
Lampsana communis L. Karelke [Juni] 1 ex.
Taraxacum officinale Web. corniculatum D.C. Baexem op een kerkhofmuur.
Dordrecht. ASN EKO OOSTR (Goll
P. JANSEN en W.H. WACHTER.
Floristische Aanteekeningen. XV.
Tragus racemosus All.
Op aangevoerden grond te Amsterdam vonden wij boven- genoemde soort. (in gezelschap van de reeds vermelde Phalaris minor, Periballia laevis etc.). Daar de soorten en variëteiten van het geslacht Tragus in de verschillende flora’s zeer ongelijk en niet altijd kritisch behandeld zijn, veroorloven wij ons de karakteristiek over te nemen, die Hackel (in Oest. Bot. Ztschr. LI, 194) van dit geslacht geeft.
A. Spinae in nervis glumae Îlee sitae apice hamatae,
in quovis nervo 8—10, fere contiguae. Antherae 0,5—0,7 mm. longae. Tr. racemosus sens. ‘lat. a). Racemus basi interruptus, ramuli floriferi e spiculis 3—4 subdistantibus sursum decrescentibus (imis 4 mm. longis) summa tabescente, anguste lanceolatis plerumque sordide violascentibus constantes, gluma I conspicua, glumae Ilae margines glumam IÌlam acutiusculam non nisi ad margines tegentes. Tr. racemosus All. sens. str. b.) Racemus continuus; ramuli floriferi e spiculis 2 pallide viridulis, stramineis v. brunnescentibus constantes, sine continuatione rhachillae ultra
91
spiculam superiorem v. rarissime cum setula minima; gluma I nulla. v. minutissima, [Jae margines [Ilam mucronulato-acuminatam fere omnino tegentes.
Tr. racemosus subsp. biflorus. 2, Spiculae binae inter se aequales, lanceolatae, 3,5—4 mm longae, a '/; inferiore attenuatae.
Tr. racemosus var. biflorus. (Schult.). 6.) Spiculae binae inter se inaequales, superior brevior, interdum tabescens, inferior 2,5—3 mm longa, late lanceolata, a medio breviter
acutata. Tr. racemosus var. Berteronianus.
(Schult.).
B. Spinae apice rectae.
a). Perennis, culmis elatis e vagina summa longe exsertis, gluma II 5-costata, in quavis costa spinis 8—10; antherae 2,5—3 mm longae; spiculae 4 mm
longae. Tr. koelerioides Aschs. b). Annui, culmis humilibus plerumque ad apicem
usque vaginatis; antherae 0,8—1 mm longae. a, Gluma II 5-costata, in quavis costa spinis
5—7 armata. Tr. decipiens Fig. et Not. 6. Gluma II 7-costata, costis marginalibus spinis 3, media spinis 1—2 armatis, intermediis (utrinque
binis) inermibus. T. paucispina Hack. Zooals te verwachten was (onze planten zijn, blijkens de andere terzelfder plaatse groeiende adventieven, uit Z.-Europa afkomstig), behooren onze planten tot Jr. race- mosus All. sens. str. Elk takje draagt dan ook 3—4 aartjes met gekromde stekels. Toch komen schijnbaar bij Tr. race- mosus All. ook wel groepen van 2 aartjes voor, doch bij goed toezien vindt men steeds tusschen beide in een rudimentair derde aartje. Door de van onder afgebroken aren is ze reeds op ‘t gezicht van de var. Berteronianus te onderscheiden, welke in Amerika en Afrika voorkomt
92
en dus meer kans heeft hier als adventief op te treden, dan de Eng. Indische Jr. biflorus.
Panicum occidentale Scribn.
Ook dit jaar bracht een nieuwe Panicum-soort als adventiefplant in de Nederlandsche flora en ‘t merk- waardigste is, dat het een overblijvende soort is. Zij behoort tot de groep der Lanuginosa, welke groep soorten bevat, die meerendeels behaard zijn (soms buitengewoon sterk zooals P. praecocius) tot zelfs de ligula’s zijn dicht harig; de bladen zijn smal en de aartjes klein met 5 —7-nervige bovenste kelkkafjes. In oudere Amerikaansche flora's treft men alle soorten, die men tegenwoordig tot deze groep rekent, aan onder P. pubescens Lam. of Michx. Nu is P. occidentale wel de minst behaarde van deze groep, doch bezit, evenals vele meerjarige Panicums, duidelijk te onderscheiden voorjaars- en najaarsvormen. De 4 exemplaren, die wij te Nunspeef op een afvalterrein achter het interneeringskamp aantroffen, zijn voorjaarsvormen, die juist begonnen zijn een winterrozet te maken van korte, breede, bijna kale bladen. De stengels (en stengelbladen) zijn opvallend licht geelachtig groen, ongeveer 40 cM. hoog, slank, opstijgend en bijna niet vertakt, met korte onderste internodiën. De scheeden der onderste bladen zijn behaard, die der bovenste bijna kaal, doch de knoopen vertoonen nog sporen van een vroeger aanwezig haarkleed. De ligula is behaard en 3—4 mM. lang. De bladen zijn stevig, staan naar boven, soms tegen den stengel aan- gedrukt, aan onze exemplaren niet langer dan 8 cM. en hoogstens 7 mM. breed, toegespitst aan den top en afgerond aan den voet, bijna geheel kaal, slechts aan de bovenzijde en langs den rand met eenige lange haren. De arm- en losbloemige pluimen steken ver boven de bladen uit, zijn ongeveer 8 cM. lang en 6 cM. breed met haar-
Panicum occidentale Scribn.
94
fijne uitstaande takken, die, soms alleen staand, soms met l of 2 kleinere aan den voet, de langgesteelde aartjes dragen. Deze zijn nog geen 2 mM. lang en 1 mM. breed, elliptisch of eivormig en dicht behaard; een kafje bereikt nauwelijks +/, van de lengte van het aartje en is slechts als een puntig vliesje te zien. De beide volgende sluiten de bloem geheel in en zijn bij onze exemplaren sterk rood aangeloopen.
De najaarsvorm ontwikkelt aan den voet een uit blad- rozetten gevormde kleine zode, terwijl de stengels en bladen sterk gereduceerd zijn. |
P. occidentale groeit in het Westen van N.-Amerika van Britsch-Columbié tot Californië en is waarschijnlijk met een zending vruchten voor de geïnterneerden ingevoerd.
Alopecurus pratensis X geniculatus = Alopecurus hybridus Wimm.
Dezen tot nu toe uit ons land niet vermelden bastaard, troffen wij in Mei 1918 aan, langs een veensloot te Amsterdam te midden der stamouders. (Herb. J.en W. 15751). Op ‘toog gelijkt zij het meest op A. geniculatus. De onderste stengelleden zijn neerliggend en geknikt, slechts het laatste lid is opgericht, doch dit is veel langer dan bij A. geniculatus.
De bladen zijn slapper en korter dan bij A. prafensis, van boven ruw.
Van de sterkere nervatuur der bladen, zooals Domin in zijn 2er Beitrag zur Kenntnis der Phanerogamenflora von _ Böhmen pag. 41 vermeldt, is bij ons exemplaar niet veel meer te zien. De pluim gelijkt door zijn wollig aanzien op die van A. pratensis, maar is veel smaller. De aartjes houden in lengte het midden tusschen beide stamouders, gelijken het meest op een weinig behaard en kort bewim- perd A. pratensis-aartje, doch de beide kelkkafjes zijn in hun onderste vierdedeel met elkaar vergroeid. De naald
id
95
is onder de helft van het kroonkafje ingeplant’en bij onze
exemplaren zwak ontwikkeld en hoogstens 6 mM. lang.
Het volgende lijstje geeft de onderscheiden kenmerken aan:
pratensis.
Stengel stevig, rechtop- staand tot 1 M. hoog.
Bladspriet tot 1 cM. breed, van boven ruw en ondui- delijk generfd.
Aarpluim meest 1 cM. dik met tot 10 aartjes dragende takken, cylindrisch.
Kelkkafjes tot 5 mM., in het onderste 3de deel ver- groeid, samenneigend, aan de randen en de kiel lang zijdeharig gewimperd.
Naald tot 9 mM.
geniculatus.
Stengel slap, neerliggend of opstijgend, in de onder- ste knoopen wortelend.
Bladspriet tot 6mM. breed, van boven minder ruw maar duidelijk generfd. Aarpluim niet dikker dan 7 mM., naar den top ver- smald met tot 4 aartjes dragende takken. Kelkkafjes tot 3 mM. lang, slechts aan. den voet ver- groeid, de toppen uiteen- wijkend, aan de kiel zijde- harig, overigens kort ver- spreid behaard.
Naald tot 4 mM.
hybridus.
Stengel vrij slap, de onder- ste leden neerliggend, het laatste lid zeer lang en op- gericht.
Bladspriet 5—6 mM. breed, van boven ruw (en duide- lijk generfd ?)
Aarpluim 7—8 mM. dik, cylindrisch met tot 6 aartjes dragende takken.
Kelkkafjes tot 4 mM. lang in het onderste 4de deel vergroeid, overigens als pratensis maar minder be-
haard.
Naald tot 8 mM.
96
Trisetum flavescens P. B.
De in ons land waargenomen vormen van deze zeer polymorphe soort behooren alle tot de ondersoort Tr. pra- tense Pers., gekenmerkt door een kaal vruchtbeginsel terwijl het grootere tweede kelkkafje tot boven het midden breeder wordt en daar spits toeloopt.
De bladscheeden zijn meestal behaard, de onderste zelfs fluweelachtig of viltig. De hiertoe behoorende planten worden saamgevat onder de var. villosum Celakovsky. Naar de kleur der aartjes wordt dan verder onderscheiden een f. lutescens Aschs. waarbij de kafjes groengeel tot glanzend goudgeel zijn en een f. variegatum Aschs. waarbij de kelkkafjes donkerviolet en de kroonkafjes violet gestreept zijn. Deze laatste vorm schijnt speciaal eigen te zijn aan de Z.-Limburgsche krijtheuvels (wij bezitten ze o.a. in fraaie donker-paarse exemplaren van Bemelen en Eys) doch komt ook elders verspreid voor, meest op zonnige plaatsen. Tot deze var. variegatum brengen Aschs. en Graebner nog een subvar. purpurascens, welke zij als volgt beschrijven: „Rispe gross, sehr vielährig, dicht, die stärksten Aeste mit bis 6 grundständigen, ziemlich kurzen Zweigen, daher die Aehrchen fast geknäuelt erscheinend. Aehrchen klein, nur 5 mM. lang.” = Tris. flavescens pur- purascens Arcangeli. Slaat men echter Arcangeli's Com- pendio della Flora Italiana p. 779 op, dan vindt men slechts: „5. purpurascens (D. C.): spighette violaceo dorate, scure, nitide.”, dus een beschrijving, die men synoniem mag rekenen met de _ variegatum Aschs. Rouy (in Flore de France XIV p. 140) vermeldt niet de variegatum Aschs., doch wel de purpurascens Arcangeli: ,tiges plus gazonnantes; feuilles bien plus larges; épillets de 6—7 mm., luisants, panachés de blanc, de jaune et de rouge. Wij zullen dus hier wel te doen hebben met een der vele in den Synopsis voorkomende modificatie’s der
<
97
oorspronkelijke diagnosen, waardoor onder den gekozen naam een veel beperkter groep planten wordt vereenigd, dan oorspronkelijk de bedoeling van den auteur was.
Verder vindt men nog onderscheiden een var. depaupe- ratum Uechtritz met armbloemige, losse pluim, waarbij de takken slechts 1—2 aartjes dragen. Dergelijke vormen schijnen bij ons zeldzaam te zijn, ‘tgeen niet te verwon- deren is, daar Tr. flavescens meestal in weiden en gras- randen optreedt. Wij vonden ze dit jaar te Amsterdam in een fraaie zode. Ons exemplaar vertoont echter de eigen- aardigheid, dat de onderste, de halve stengelhoogte berei- kende bladen zeer smal (+ 1 mM.) en iets ingerold zijn. Dit is een kenmerk, dat de ondersoort Tr. agrostideum Fr. eigen is, met welke N. Europeesche en Siberische soort onze plant verder niets gemeen heeft. Als ander eindpunt der reeks vindt men vermeld een f. majus A. et G. met aartjes, die ver over de 8 mM. lang zijn (Rouy geeft slechts „épillets de 8 mM. env.”). Zulke exemplaren troffen wij tot nu toe niet aan, al bereiken sommige aartjes uit groote pluimen de 8 mM. wel. Te letten valt tevens op de slechts uit Brandenburg bekende var. bulbosum Aschs., waarbij de onderste stengelleden knolvormig verdikt zijn.
Als L. ramiferus valt nog te vermelden een exemplaar, door ons in 1916 te Weerf verzameld, waarbij een secon- daire pluim ontwikkeld is uit de bovenste scheede.
Aira media Gouan.
Onder No. 3645 bevindt zich in ons herbarium een exemplaar van een reeds in 1901 verzamelde Aira soort, welke wij nu meenen tot A. media Gouan te moeten brengen. Deze soort (ook wel als Deschampsia juncea P. B. in gezaghebbende flora's te vinden) onderscheidt zich volgens Rouy van de er het meest op gelijkende A. caespitosa door de volgende kenmerken: „souche bier
Nederl. Kruidk. Archief 1918. 7
98
moins caespiteuse, à touffes de feuilles se divisant facile- ment en fascicules séparés, feuilles rad. souvent courtes, enroulées-subulées, glauques, fines (assez semblables 4 celles du Festuca ovina); rameaux longuement nus inft et pédon- cules glabres; arête droite, insérée ordt sur la 1/, sup. de la glumelle et aussi longue ou plus longue qu'elle.” Hieraan kan toegevoegd worden, dat de scheeden der stengelbladen bijzonder ruw zijn en de kelkkafjes meest beide, maar in ieder geval het bovenste, boven de bloemen uitsteken. Nu wijkt ons exemplaar echter vrij sterk van deze beschrijving af en verschilt bijv. zeer van Z. Fransche exemplaren, met de eigenaardige, fijne, ingerolde wortelbladen. Aan ons exempl. ontbreken die wortelbladen, heeft de stengel een hoogte van 1!/, M., terwijl de pluim 50 cM. lang is. In 's Rijksherbarium bevinden zich echter cultuurexemplaren uit den Jardin des Plantes te Parijs, die eveneens zoo forsch ontwikkeld zijn en daarmede vertoont onze plant een treffende overeenkomst. De pluimtakken zijn wel lang, maar met weinig aartjes en in haar grootste helft zonder aartjes of zijtakken. De kelkkafjes zijn inderdaad bijna 1 mM. langer dan de bloemen, zeer spits en op den rug ruw. Trouwens de geheele plant is ruw, speciaal de bladscheeden en de draadvormige pluimtakken. Nu is ‘t een bekend verschijnsel, dat adventief-planten meermalen abnormale afmetingen aan kunnen nemen en daardoor op cultuurexemplaren gaan gelijken. Daar de plant echter onvolledig verzameld is,
zal wel niet met absolute zekerheid uit te maken zijn of ©
ze inderdaad tot A. media behoort. Ze is verzameld op den bekenden koolaschweg door de buitenplaats Rozen- burg te Rotterdam.
Eragrostis lugens Nees.
In Augustus 1913 vonden de heer A. W. Kloos en wij op het bekende adventiefterrein te Wormerveer een
ia
ze)
Eragrostis-soort, waarvan de determinatie zeer veel moeite gegeven heeft. Wel behoorde zij, zooals op 't eerste gezicht duidelijk was, tot de groep Pteroëssa Döll (,,spiculae pluriflorae, anqustae”), doch de tot deze groep behoorende soorten zijn òf nog ten deele niet duidelijk òf ze zijn zoo variabel, dat alleen het bestudeeren van veel materiaal de noodige vormenkennis geeft, om de determinatie met eenige zekerheid tot stand te brengen. Thellung meende ook, dat ze in de buurt van Er. pilosa P. B. thuis be- hoorde, maar een bepaalden naam er voor wilde hij niet noemen. Nu zijn de beschrijvingen in Nees’ Agrostologia Brasiliensis p. 505 enz. ook zeer moeilijk uit elkaar te houden en door Döll en andere auteurs later geheel anders opgevat. Aan Lindman (Beiträge zur Gramineeën- flora Süd-Amerika's pag. 15 etc.) komt de verdienste toe, Eragrostis lugens Nees, capillaris Nees en pilosa P. B. scherp gescheiden te hebben. De heer J. Th. Henrard, „wiens studies in Z.-Amer. grassen hem vele Eragrostis- soorten onder de oogen gebracht hadden, maakte ons op Er. lugens Nees opmerkzaam en inderdaad bleek, dat onze plant daarmede ten duidelijkste overeenstemt. Deze soort, door Nees uit Montevideo aangegeven, is in Z.-Amerika sterk verbreid en ook uit N.-Amerika bekend. Men moet echter met de N-Amerikaansche opgaven zeer voorzichtig zijn, daar men onder dien naam heel andere planten ver- stond. Vergelijk daartoe bijv. de afbeelding in de Flora Brasil. fasc. 79 tab. 41 met die in Vasey’s. Illustr. of N.-Amer. Grasses II, pl. 47. Beide afbeeldingen vertoonen een forsch ontwikkelde plant met meer dan '/, M. hoogen stengel, lange bladen en zeer groote pluim. Bij Döll zijn de aartjes zeer kort (volgens Nees slechts „sesquilineam longae’’) met weinig (tot 3) bloemen. Vasey teekent groote aartjes en zegt: „spikelets linear-lanceolate 4—5 lines long, 5- to 11-flowered.”” Door Nees en Döll wordt de nadruk gelegd op de sterke beharing der bladen; door
100
Vasey worden ze „smooth genoemd. Vasey noemt de kroonkafjes „broadly ovate” maar feekent ze smal eivormig. Lindman wijst nu op de reeds door Nees vermelde, eigenaardige donkere kleur der aartjes (,,valvula inferior laevis, nitide livido fusca). Ze zijn donker met een metaalachtigen glans, die aan levende exemplaren naar den top toe iets goudkleurig is. Gemakkelijk wordt ze verwisseld met F. pilosa P. B. Daar deze laatste soort ook in ons land adventief optreedt, (wij vonden ze o.a. in een groot aantal exemplaren op ‘t stationsemplacement te IJselmonde, herb. J. en W. 13047—52, 84—86) nemen wij hieronder de beschrijving, welke Lindman van beide soorten geeft, over.
E. lugens. E. pilosa. culmi erecti, stricti, basi culmi adscendentes, geni- ipsa ramosissimi, superne culati, ex axillis ramosi.
parum ramosi. folia pilosa, lamina stricta. folia glabra, lamina flac-
cida, patens.
panicularigens, parumdensa, = panicula_ saepius densa, paucispiculata, ramis longis, multispiculata, flaccidus, strictis, divaricatis. tenera, ramis brevioribus,
ramulis capillaceis, vel sube- rectis, vel distantibus nutan- tibus.
spiculae lineares, clausae angustissime lanceolatae vel fere subulatae, tenerae, colore
spiculae clausae lineari- | lanceolatae in fructu ovato- lanceolatae, colore tristi,
livido vel violascenti-oliva- pallide livido vel griseo- ceo, nonnunquam badio- violascente, valvulis apice nigrescente. _ saepe purpureis.
flosculi 3—4 (vel paulo flosculi circa 6, laxe dis-
ultra) dense dispositi (arti- culis inter valvulas occultis).
positi (articulis rhacheos lon- gis, inter valvulas conspicuis).
glumae parum inaequales; |
a latere visae (vel dimidiatae) late vel ovato-lanceolatae apice abruptius angustatae, firmae, vix pellucidae, val- vulas proximas fere medias aequant.
valvula inferior (a latere visa vel dimidiata) late lan-
101
glumae conspicue inae- quales; a latere visae anguste lanceolatae, obtusiusculae, hyalinae, inferior multo minor; neutra valvulam pro- ximam mediam aequat.
valvula inferior (a latere visa) lanceolata vel anguste
ceolata, firma, turgida, | triangulari-lanceolata, mar- nitens, colore saepius tristi,
nervo laterali obsoleto.
gine vix arcuato, textura tenui, haud raro diaphana, nervo laterali satis distincto. Inderdaad vertoont ons exemplaar (Herb. J. en W. 9447) de sterk behaarde bladen, den rechtopstaanden stengel, de wijdvertakte pluim met de dichte, 3—4 bloemige, donker metaalachtig glanzende aartjes, de bijna gelijke kelkkafjes en de breede stevige kroonkafjes, die Lindman aangeeft. Hij citeert de exempl. van Bourgeau no. 673 en 2643 uit Mexico, welke in ‘s Rijks Herbarium aanwezig zijn. Speciaal No. 2643 heeft, evenals ons exemplaar, de ruw behaarde bladen (en scheeden); No. 673 is veel minder behaard, doch stemt overigens duidelijk met ons exemplaar overeen. Toch dient men bij eventueele vondsten van dergelijke Eragrostis-exemplaren voorzichtig te zijn, daar nog een soort, de EF. capillaris Nees beschreven is, die tusschen de beide boven beschreven soorten instaat.
Festuca reflexa Buckl.
Op een afvalterrein achter het interneeringskamp te Nunspeet troffen wij deze soort aan in een aantal schrale, maar goed kenbare exemplaren. Zij behoort tot het sub- genus Vulpia, zoodat het aantal adventief-soorten uit dit
102
geslacht weer met één vermeerderd is. Afkomstig uit Californië, is het zaad wellicht meegekomen met een zending Amerikaansche goederen (fruit?) voor de geïnter- neerde Belgen bestemd, zoodat ook wij, zij het dan een kleine, „oorlogsflora’ gevonden hebben. (Dat deze enkel uit grassen bestond, is niet te verwonderen, daar het terrein als stortplaats gebezigd werd, zoodat plantengroei alleen maar mogelijk was op enkele smalle strookjes, tegen een heg). In Piper: North-American species of Festuca vindt men een goede beschrijving:
Stengels rechtopstaand, enkelvoudig of enkele tot een kleine zode vereenigd, 20—50 cM. hoog, kaal, meest 3-knoopig. Scheeden kaal of zacht behaard, de onderste zoolang als de stengelinternodiën, ligula zeer kort, vliezig, afgeknot; bladen smal lijnvormig, vlak of een weinig en dan losjes ingerold, 2—10 cM. lang. Pluim 5—12 cM lang, met alleenstaande takken, die evenals de aartjes naar alle zijden uitstaan en zelfs teruggebogen zijn. Aartjes 1—3 bloemig, 5—7 mM. lang. Kelkkafjes glad, het onderste puntig l-nervig, 2,5 tot 4 mM. lang, het bovenste lancet- vormig, spits, 3-nervig, 4,5 tot 5 mM. lang. Onderste kroonkafje convex, van boven 3-nervig, glad of een weinig ruw, 4,5 tot 6 mM. lang, toegespitst in een ruwe, ge- woonlijk 5—8, soms tot 12 mM. lange naald; bovenste kroonkafje lancetvormig, de 2 ruwe nerven elkaar in den top ontmoetend, met omgebogen randen.
De plant onderscheidt zich direct van onze inlandsche - Vulpia’s door de naar alle zijden op korte steeltjes staande aartjes en gelijkt nog het meest op armoedige exemplaren van F. Dertonensis A. et G. Deze heeft echter veel grooter aartjes (4—5 bloemig en 12 mM.) maar heeft met F. reflexa het kale, glanzende, bovenste deel van den stengel gemeen.
Scribner (in Beal, Grasses N.-Am. 2 : 596) beschouwde haar als de var. pauciflora van F. microstachys Nutt.
Festuca reflexa Buckl.
104
Deze laatste soort vermeldden wij in Kruidkundig Archief 1912, p. 87, van Vlaardingen (det. E. Hackel), doch konden geen beschrijving of afbeelding machtig worden. In het boven geciteerde werk van Piper vinden wij echter wel een beschrijving, die wij hier over- nemen: ' Stengel rechtopstaand, glad, 20 tot 50 cM. hoog, 2- of 3- knoopig; scheeden glad of zacht behaard, de onderste ongeveer even lang als de stengelinternodiën; ligula bijna ontbrekend; bladen vlak of los ingerold, smal lijnvormig, kaal of zacht behaard, 3—10 cM. lang. Pluim rechtop- staand, 4—10 cM. lang, de alleenstaande takken en de aartjes ten slotte uitstaand; aartjes 1—3 bloemig, 5 tot 7 cM. lang; kelkkafjes ongelijk, de onderste spits, 1-nervig, 3—4 mM. lang, de bovenste lancetvormig, 3-nervig, 4 tot 5 mM. lang; onderste kroonkafje lancetvormig, convex 4—6 mM. lang, zacht behaard, toegespitst in een ruwe naald, die even lang is of iets korter; bovenste kroonkafje spits, ongeveer even groot als het onderste.
Uit deze beschrijving (Nuttall in Journ. Acad. Phil. n. s. I; 187, 1847) blijkt duidelijk, dat F. microstachys en F. reflexa weinig verschillen; slechts de onderste kroon- kafjes, die-bij F. reflexa kaal en bij F. microstachys behaard zijn en de kortere naalden der laatstgenoemde soort, vormen onderscheidingskenmerken, die bruikbaar zijn. Volgens Europeesche gewoonte zouden beide soorten te zamen met F. eastwoodae Piper slechts als variëteiten of ondersoorten beschouwd worden. De N. Amerikaansche soorten (welke hier, daar ze eenjarig zijn, allicht adventief kunnen optreden) kunnen dan als volgt onderscheiden worden:
A. Takken van de korte pluim uitstaand, (de sterkste
meest met een kort haarpluimpje aan den voet). a. Aartjes 3—5 bloemig, alleen de hoofdtakken der pluim divergeerend.
105
1. Aartjes geheel kaal . . F. pacifica Piper. 2. Alleen de kelkkafjes ruw. behaard. F. confusa Piper. 3. Alleen de onderste kroonk. ruw behaard. F. eriolepis Desv. 4. Aartjes geheel ruw behaard. EF. grayi Abrams. b. Aartjes 1—3 bloemig; alle aartjes divergeerend. 5. Aartjes geheel kaal . . F. reflexa Buckl. 6. Alleen de onderste kroonkafjes zacht behaard. F. microstachys Nutt. 7. Aartjes geheel zacht behaard. F. eastwoodae Piper. B. Takken van de smalle verlengde pluim rechtopstaand of aangedrukt. c. Onderste kelkkafjes 1/, — !/, X zoo lang als het bovenste. SAantjeshkaalks nen AE mgaros. Le 9. Onderste kroonk. gewimperd. F. megalura Nutt. d. Onderste kelkkafje °% — °/, X zoo lang als het bovenste. 10. Onderste kroonk. kaal. F. Dertonensis A. et G. 11. Onderste kroonk. zacht behaard. F. sciurea Nutt. Terwijl als 12e soort nog bijgevoegd moet worden, de __door haar 6—13 bloemige aartjes afwijkende. F. octoflora
Walt.
Bromus marginatus Nees.
Op het reeds vermelde afvalterrein te Nunspeet vonden wij als derde nieuwe adventiefsoort een Bromus, die door
106
zijn platte, iets gekielde aartjes tot de Ceratochloa groep behoorde, waarvan Bromus unioloides de bekendste ver- tegenwoordiger is. Ons exemplaar behoorde daar echter niet toe. Reeds de habitus wees dat uit. De bijna 1 M. hooge plant bezat niet de groote pluim met lange takken en iets overhangende aartjes van Br. unioloides, doch een stijve pluim met korte rechtopstaande, aangedrukte zijtakken. De determinatie gelukte met Shear: Revision of the N. Amer. species of Bromus, terwijl vergelijking met materiaal in ’s Rijksherbarium deze bestemming bevestigde. Zooals uit het opstel van den Heer Kloos in Kr. Arch. 1918 blijkt, zijn de soorten der groep Cerafochloa zeer veranderlijk en door de massa tusschenvormen is het niet gemakkelijk er een voldoende beschrijving van te geven. Nees beschreef Br. marginatus in Steudels Syn. Pl. Gram. 322 als volgt: „Foliis vaginisque hirsutis, paniculae erectae strictae radiis subsimplicibus; spiculis oblonga-lanceolatis compressis utrinque convexis pubescentiscabris 6—8 floris; seta valvula sua 7-nervia duplo breviore.” Deze beschrij- ving past inderdaad geheel op onze plant. Nu is ‘t wel merkwaardig, dat juist in Amerika deze soort langen tijd totaal miskend is. Men bracht ze algemeen tot Bromus breviaristatus (Hook) Buckl., welke echter volgens Shear, die de type gezien heeft, slechts een kortnaaldige vorm van Br. unioloides is. In navolging van Hooker, noemden Torrey, Gray, Thurber etc. dergelijke planten steeds Br. breviaristatus en eerst Shear toonde overtuigend de onjuistheid van deze nomenclatuur aan. In het bovenaan- gehaalde werk vindt men nu de volgende beschrijving. Een rechtopstaand, groot, zodevormend, kort-levend, over- blijvend gras. Stengel tot 12 dM. hoog, zacht behaard. Scheeden wollig behaard; ligula 3—31/, mM., ingescheurd; bladen breed, lijn-lancetvormig, over de geheele opper- vlakte behaard, tamelijk ruw en stevig, 11/,—2'/, dM. bij 6—12 mM. Pluim rechtopstaand, smal, 1—2 dM. lang;
107
de onderste takken 2—4 bijeen, aangedrukt of gedurende den bloei iets afstaand, ongelijk, de onderste zelden langer dan 7 cM. en 2 aartjes dragend. Aartjes tot 4 cM. lang, 5—7 mM. breed, langwerpig eivormig tot lancetvormig, zijdelings samengedrukt, meest 7—9 bloemig, rechtopstaand, de bovenste bijna zittend. Kelkkafjes tamelijk breed, ruw tot iets behaard; de onderste iets spits, 3—5 nervig, meest 7—9 mM. lang, de bovenste breed en stomp, 9—11 mM. lang, 5—7 nervig, met breede zijdelingsche nerven; kroon- kafjes half kraakbeenig, ruw behaard, ei-lancetvormig, spits, 11—14 mM. lang, meest 7-nervig met 2 zeer korte, door- zichtige, vliezige punten aan den top en een tamelijk dikke, rechte, 4—7 mM. lange naald; bovenste kroonkafje ge- wimperd, bijna even lang als het onderste.
Wijkt nu Br. marginatus zoo sterk af van Br. unioloides, dat beide als afzonderlijke soorten gehandhaafd kunnen worden? Daartoe is het in de eerste plaats noodig goed te omschrijven, wat wij onder Br. unioloides hebben te verstaan. Neemt men de door den Heer Kloos in Kr. Arch. 1918 p. 170 gegeven diagnose: „Bromus met samen- gedrukte lancetvormige aartjes, kelkkafjes 3—5- en 7—9- nervig; onderste kroonkafje op den rug gekield 7—9- nervig , dan omvat deze diagnose niet alleen Br. unioloides, maar de geheele groep Ceratochloa. En daartoe behooren toch soorten, die zelfs uiterlijk zoo sterk van Br. unioloides afwijken, dat men tot geen subtiele kenmerken zijn toevlucht behoeft te nemen: bijv. Br. aleutensis Trin, Br. sifchensis en Br. carinatus, soorten, die door hun lange (tot 11 mM.) naalden, onmiddellijk afwijken, terwijl ook de bouw der pluim en het meer uiteenstaan der bloemen ze duidelijk van Br. unioloides onderscheiden. De overige soorten wijken minder van elkaar af. Evenals in Europa bijv. Br. commutatus en racemosus, Br. japonicus en squarrosus door allerlei tusschenvormen met elkaar verbonden zijn, zoo schijnen in Amerika nauwelijks soorten voor te komen,
108
die men door één scherp kenmerk kan afscheiden. Vgl: „There are scarcely any of our species that do not show iatermediate forms. In some instances, of course, these are much more numerous than in others. The subgenus Cera- fochloa presents the most numerous and perplexing forms. These seem to be largely due to the wide distribution and varied climatic and physiographic conditions under which they are found.” (Shear. lc. pag. 10). Wil men in den chaos van vormen eenige orde brengen (al is het dan voorloopig een kunstmatige orde) dan is het noodig eenige typen te onderscheiden en de overige vormen daar omheen te rangschikken. Nu plaatst Shear Br. marginatus in het centrum der Noord-Amerikaansche soorten van het subgenus Ceratochloa. Br. unioloides daarentegen is een plant uit Centraal- en Zuid-Amerika en is daar zoo vormenrijk, dat Arechavaleta (in Las Gramineas Uruguayas) zelfs niet tot een beschrijving van variëteiten wil overgaan en een natuurlijke indeeling der verschillende vormen, waarin ze optreedt, boven zijn bereik acht. Neemt men nu Br. marginatus als Noord-Amerikaansch, Br. unio- loides als Z.-Amerikaansch „type aan, dan zijn deze typen gemakkelijk te onderscheiden:
Br. marginatus Br. unioloides overblijvend. entel jarig. bladen stevig, ruw op bladen slap, kaal of bijna
‘tgevoel, beiderzijds met | kaal. lange haren.
stengel tot in den pluim stengel kaal. behaard. pluim smal met samenge- pluim pyramidaal met
trokken korte, ongelijke aan- | lange afstaande takken. gedrukte takken.
aartjes over de geheele aartjes kaal. oppervl. wollig behaard.
109
kroonkafjes met een tot 7 \ kroonkafjes gepunt of met mM. lange naald | 1tot2 mM.lang naaldje, sterk | generfd naar den top toe. ') Nu variëert Br. unioloides in al de opgegeven ken- merken, maar een plant, die tegelijkertijd al die variatie’s vertoonde, is ons niet bekend. ‘t Lijkt ons dus gewenscht althans voorloopig beide soorten gescheiden in de flora’s op te nemen.
Brachypodium pinnatum P.B.
Daar de Nederlandsche vormen dezer soort nog onvol- doende bestudeerd zijn, geven wij hier slechts enkele opmerkingen naar aanleiding van de indeeling in den Synopsis van Aschs. en Gr. p. 633 etc. Voor ons land komen slechts in aanmerking 1° de var. vulgare Koch met ruw- of wollig behaarde aartjes. De bladen zijn alle vlak, de aartjes 1—1'/, cM. lang, recht of iets gekromd, de onderste scheeden zachtharig, de bovenste kaal of kort rugwaarts ruw. In zijn 3er Beitrag zur Phanerogamenflora von Böhmen, onderscheidt Domin een var. villosissimum, waarop wij hier de aandacht willen vestigen. De diagnose luidt: ,,differt a forma typica vaginis omnibus pilis longis patentibus dense molliter villoso-hirsutis.” „De planten
1) Deze nervatuur valt vooral aan gedroogde exemplaren goed waar
te nemen. Eigenaardig is het, dat onze exemplaren der var. parviflorus Kloos (l.c. p. 170) die nervatuur niet vertoonen. Ook de kelkkafjes zijn zoo zwak generfd, dat de nerven slechts bij sterke vergrooting te zien zijn. Ook de var. lanceolatus Kloos (l.c. 173) is slechts zwak generfd. Bovendien wijken beide „variëteiten' van de overige aldaar beschreven vormen af door den vorm van het aartje. Meestal steken de punten der kroonkafjes sterk buiten den hoofdvorm van het aartje uit. Bij de genoemde var. is dit niet zoo. De bloemen zijn kleiner, zitten dichter op elkaar en de punten der kroonkafjes hebben dezelfde richting als het aartje; oi. zijn beide var. nauwer verwant, dan uit de geciteerde in- deeling blijkt.
110
moeten door de dichte, afstaande beharing van alle blad- scheeden (ook van het bovenste halmblad) en door de dichte zachtharige bladsprieten zeer opvallen, daar het witte, afstaande haarkleed ook langer en dichter is dan bij sterk behaarde, typische vormen. (Die bezitten ook wel lang behaarde onderste scheeden, maar de bovenste zijn steeds kaal, glad of rugwaarts ruw). Daarentegen is de beharing der aartjes nauwelijks sterker dan bij de ,,type.” 2°. de var. caespitosum Koch (1837) = Bromus gracilis Leyss. (1761) = Triticum gracile D.C. (1805) = Bromus caes- pitosus Host (1809) = B. pinnatum var. $ et y (excl. syn.) Gaud. El. helv. 1.306 = Bromus fragilis Hall. = B. pinnatum var. gracile Posp. 1897: Aschs. et Graebn. Syn. II 633. In hun „Revision des Graminées de l'Herb. de Haller f. wijzen Hackel en Briquet er op, dat de var. 7 van Gaudin slechts een eenvoudige vorm is der var. caespitosum, „Les synonymes cités par Gaudin se rappor- tent par contre a la var. rupestris (Host) Reich. Il est vrai que Koch. (Syn. Ed. 2. p. 944) suivi par Aschs. et Graebn. (Syn. II. 634). assimilent la var. @ de Gaudin a la var. rupestre, mais nous ne trouvons pas dans la diagnose de Gaudin, ni dans les plantes de l'herbier Haller f. les éléments prouvant cette synonymie.’ Vandaar dat Hackel en Briquet volgens art. 49 der Règles de la Nomencl. den naam van Koch weder vooropgesteld hebben. 't Lijkt ons zeer waarschijnlijk, dat de hierboven be- sproken vormen ook in Z. Limburg te vinden zijn.
Lolium multiflorum Lam.
Op de zomerexcursie der N. B. V. troffen wij op een bleekveld te Helvoirt een exemplaar dezer soort aan in de m. brachypodiata Stebl. u Schröt., waarbij een groot deel der aartjes op tot 2 cM. lange steeltjes zaten. Deze afwijking was in ons land nog niet gevonden.
December 1918. JANSEN en WACHTER.
Fungi van Nederland. ’)
I. De Geoglossaceae van Nederland.
Door wijlen Prof. C. A. J. A. OUDEMANS is in zijn „Revision des Champignons des Pays-Bas” een gedeelte van de mycologische flora van Nederland systematisch bewerkt, nl. de Basidiomycetae, de Phycomycetae en gedeeltelijk ook: de Ascomycetae, nl. de Pyrenomycetae. Met deze bijdrage heb ik getracht van een kleine, doch interessante groep der Ascomycetae een monographie van de inlandsche soorten te leveren. Ik stel mij voor, succes- sievelijk meerdere groepen van de Discomycefae en van de hoogst belangrijke en groote afdeeling der Fungi Im- perfecti op deze wijze te bewerken. Het ligt niet in de bedoeling, hierbij in een bepaalde volgorde te werken, doch stel ik mij voor nu eens uit de eene, dan weer uit de andere afdeeling een willekeurige grootere of kleinere groep onderhanden te nemen.
Door de welwillendheid van de H.H. Prof. A. H. BLAAUW, Pree NN ©: “GOETHART ‘en Prof Ci SCHOUTE was ik in de gelegenheid het gedroogde materiaal uit het herbarium van de Nederl. Bot. Vereeniging, uit het Rijks- herbarium te Leiden en uit het herbarium der Universiteit te Groningen te onderzoeken. Ik heb hierdoor waarschijn- lijk bijna alle inlandsche gedroogde exemplaren uit deze groep kunnen controleeren, waarbij ook de hoogst belang-
1) Bijdrage uit het Phytopathologisch Laboratorium „Willie Commelin Scholten" te Amsterdam.
112
rijke collectie van OUDEMANS, die in het herbarium te Groningen berust. Verder heb ik, vooral uit het Rijks- herbarium te Leiden, ook zeer veel waardevol buitenlandsch materiaal uit de verschillende daar aanwezige exsiccaten en de hoogst belangrijke collectie's van PERSOON kunnen vergelijken.
Van de gebruikte litteratuur vermeld ik in de eerste plaats de voortreffelijke monographie van Dr. E. J. DURAND: „The Geoglossaceae of North America” in Annales Myco- logici Vol. 6. Ik heb voornamelijk met zijn beschrijvingen alle in de bovengenoemde herbaria aanwezige soorten vergeleken. Daar ik van de meeste soorten geen versche exemplaren ter beschikking had, heb ik ten opzichte van de kenmerken, die aan gedroogd materiaal minder duidelijk te onderscheiden zijn, bij mijn beschrijvingen in hoofdzaak zijn opgaven gevolgd. Verder heb ik geraadpleegd:
BoupDieRr E., Icones Mycologicae. ;
N „ Histoire et Classification des Discomycétes d'Europe.
Cooke M. C., Mycographia.
Masser G., A Monograph of the Geoglossaceae; Ann. of Botany 11 (1897).
Nederl. Kruidk. Archief.
OuDEMANS C. A. J. A., Catalogue raisonné des Cham- pignons des Pays-Bas.
REHM H., Discomyceten in Rabenhorst Keyptogamen- ffora. Band I Abt. III.
SACCARDO P. A., Sylloge Fungorum.
De Geoglossaceae vormen een tamelijk scherp afge- scheiden groep der Discomycetae. Voor den tijd van PERSOON werden de toen bekende soorten van deze groep bij het geslacht Clavaria geplaatst. Door SCHRÖTER (Krypt. Fl. voor Schlesien 3°: 16 (1893) werd deze familie met de Helvellaceae en Rhizinaceae bij de groep der Helvel- lineae geplaatst. Boupier (Histoire et Classification des
j
113
Discomycètes d Europe (1907), plaatst daarentegen onze groep naast de Ombrophilaceae, Bulgariaceae enz. in de Afdeeling der Inoperculeae. Ongetwijfeld is de indeeling van BOUDIER veel natuurlijker dan die van SCHRÖTER. Omtrent een tweetal geslachten zijn de meeningen zeer verdeeld ten opzichte van de vraag, of zij al of niet tot deze groep behooren. Het geslacht Cudoniella vormt een overgang naar de Helofiaceae; behalve DURAND plaatsen echter de nieuwere auteurs dit geslacht bij de Geoglos- saceae. Veel twijfelachtiger is het nog, waar eigenlijk het geslacht Aposfemidium behoort. De soorten van dit ge- slacht zijn nu eens bij de Helotiaceae, dan weer bij de Mollisiaceae of bij de Geoglossaceae geplaatst, terwijl ten slotte v. HÖHNEL in Fragmente zur Mykologie: 712, het geslacht naast Schizoxylon bij de Stictideae plaatst. Ik heb Cudoniella opgenomen, doch Apostemidium weg- gelaten, daar het mij ook nog niet waarschijnlijk toelijkt, dat dit geslacht bij de Geoglossaceae op zijn plaats is. In de laatste jaren zijn een drietal soorten in ons land ontdekt, die door OUDEMANS in zijn Catalogue nog niet vermeld waren, nl. Corynetes arenarius, Gloeoglossum difforme en Geoglossum fallax; het bleek mij nu, dat alle drie reeds veel vroeger in ons land gevonden waren: Corynetes arenarius en Geoglossum fallax zelfs lang voordat zij, de eerste door ROSTRUP, de tweede door - DURAND, beschreven waren. Van de soorten, die OUDEMANS opnoemt, heb ik daarentegen Trichoglossum Walteri weg- gelaten. OUDEM. vermeldt in het Kruidk. Archief 2, IV; 256, deze soort als gevonden door Mej. JOH. STARING te Lochem, 1879. Het materiaal onder dezen naam in het herb. Oup. te Groningen van dezelfde vindplaats, vindster en jaartal bevat geen Trichoglossum Walteri, doch exem- plaren van Trichoglossum hirsutum, Geoglossum glabrum en Geoglossum fallax, benevens een ex. van Helvella spec. Eveneens vervalt Geoglossum viscosum: de exempl. uit Ned. Kruidk. Archief. 1917. 8
114
Limburg onder dezen naam in het herb. te Groningen behooren tot Geoglossum fallax. Overigens is Geoglossum viscosum een twijfelachtige soort, waarvan geen type materiaal bekend is. Het materiaal in de herbaria onder dien naam behoort meest tot Gloeoglossum glutinosum.
Over het geheel was het grootste gedeelte der inlandsche exemplaren van de donkersporige geslachten door de vroegere mycologen verkeerd gedetermineerd; dit was zelfs het geval met gemakkelijk te onderscheiden soorten als Trichoglossum hirsutum. Dikwijls was ook Cordyceps ophioglossoides, de bekende parasiet op Elaphomyces, als Geoglossum glabrum gedetermineerd.
Het trok ook mijn aandacht, dat vrij dikwijls meerdere soorten in één collectie van dezelfde vindplaats gemengd voorkwamen. Dit is te meer opvallend, omdat, met uit- zondering van Leofia lubrica, de Geoglossaceae in ons land vrij zeldzaam zijn. Het schijnt echter, dat zij in sommige perioden en in bepaalde streken veel talrijker dan gewoonlijk te voorschijn komen. DURAND wijst ook op het dikwijls gemengd voorkomen van meerdere soorten en spoort aan tot voorzichtigheid bij het determineeren, omdat losse sporen van de eene soort gemakkelijk op exemplaren van een andere soort terecht kunnen komen. In twijfelachtige gevallen is het daarom noodzakelijk, vooral ook rijpe sporen, die nog in de asci zitten, voor de afmetingen en de septeering te controleeren.
Ik heb bij de verschillende soorten alleen de voor- naamste literatuur en synoniemen opgenoemd. Een vol- ledige opsomming daarvan zou te veel plaatsruimte vergen. Bij iedere soort heb ik een opgave gevoegd van al het gecontroleerde materiaal. De letters B., Gr., L. en v. L. tusschen haakjes beteekenen, dat het betreffende materiaal zich bevindt in de herb. der Botan. Vereen., of te Gro- ningen, te Leiden of in het herb. van Luijk.
IS
Tabel voor de Geslachten en Soorten der Geoglossaceae.
la.
1D.
2a. 2b. Da
3b.
4a. 4b.
5a.
Fertiel gedeelte knots- of spatelvormig, meestal min of meer samengedrukt, zelden bijna bolvormig, min of meer geleidelijk in den steel overgaand. (Geoglosseae) 2. Fertiel gedeelte gewelfd, schijf-, muts- of hoed- vormig op den steel zittend. . (Cudonieae) 8. Sporen ongekleurd . . .. PUAN oe Oe Sporen in rijpen toestand roeiklourig of bruin. 6.
Sporen spoelvormig, langwerpig-elliptisch of cylin-
drisch; fertiel gedeelte niet spatelvormig en niet op de zijden van den steel afloopend. . .. . 4. Sporen draad-knotsvormig; fertiel gedeelte spatel- vormig, op twee tegengestelde zijden van den steel min of meer afloopend . . . . . Spathularia. Vruchtlichamen geel- of bruinachtig, de steel lichter gekleurd; sporen 35—68 u lang, 2—3 u. breed, met vele dwarswanden. Spathularia flavida. Vruchtlichamen levendig gekleurd. . . . . 5. Vruchtlichamen zwart of zwartachtg . Corynetes. Fertiel gedeelte breed met diepe groeven, dikwijls gelobd; paraphysen bruin, langer dan de asci, de toppen meer of minder knotsvormig ver- dikt en gekromd . . . Corynetes arenarius. Sporen ééncellig, zelden in rijpen toestand met l dwarswand; vruchtlichamen Get of oranje of bruimachtig:. an za re eee Vittrula:
la. Steel uit een en ontspringend. Mitrula sclerotipes. toeGeenssclerotinm= 97" as Mey De 2a. Vruchtlichamen klein, 1 tot 2.5 cM. lang, op naalden van Coniferae; paraphysen onver-
takt, in verhouding tot de asci forsch.
Mitrula cucullata.
6a. 6b.
116
2b. Vruchtlichamen grooter, 2 tot 6 cM. lang, op rottende bladeren, takjes of naalden; paraphysen gewoonlijk vertakt, slank. Mitrula paludosa. Sporen in rijpen toestand met 3 of meer dwars- wanden; vruchtlichamen groen of olijfkleurig. Microglossum. Steel lichtgroen, de elliptische of tongvormige knots olijfgroen of olijf-okerkleurig; sporen in rijpen toestand met. 3 of 4 dwarswanden. Microglossum viride. Vruchtlichamen zonder borstels. Vruchtlichamen met zwarte spitse borstels, daardoor fluweelig i210 et + ial ty Re baehaglessumn. Sporen in rijpen rassisith met 15 dwarswanden. Trichoglossum hirsutum.
. Vruchtlichamen slijmig; de paraphysen den steel
over de geheele lengte bedekkend. Gloeoglossum. la. Rijpe sporen met 3 tot 7 dwarswanden; asci lang en smal, 12 tot 15 u breed. Gloeoglossum glutinosum. 1b. Rijpe sporen met 15 dwarswanden; asci 18 tot 25 u breed. . Gloeoglossum difforme. Vruchtlichamen niet bepaald slijmig; de stelen glad of schubbig, doch zonder paraphysenlaag. Geoglossum. la. Sporen knotsvormig, met 7 dwarswanden; paraphysen meestal van boven met korte, verdikte cellen . . Geoglossum glabrum. 1b. Sporen cylindrisch of bijna cylindrisch, langen tijd ongekleurd en ongesepteerd; de rijpe sporen met 7 tot 12 (meest 7 tot 9) dwars- wanden; paraphysen boven met langere cellen, gewoonlijk alleen de topcel verdikt. Geoglossum fallax.
117 8a. Sporen elliptisch-spoelvormig . . .. .. 9. 8b. Sporen draadvormig of draad-knotsvormig . . 10. 9a. Rijpe sporen met 3 tot 5 dwarswanden; vrucht- lichamen kleverig-geleiachtig . . . . . Leotia.
Vruchtlichamen okergeel, dikwijls met groenach- tige of olijfkleurige tint; fertiel gedeelte muts- vormig met ingerolden rand. Leotia lubrica.
9b. Rijpe sporen met 1 tot 3 dwarswanden; vrucht- lichamen klein, met dun wasachtig-vleezig hoedje. Cudoniella.
Hoedje dun, wit, later geel of bruinachtig, 1 tot 2 mM. breed; steel 1/, tot 1 cM. lang, tot 1/, mM. dik. Cudoniella acicularis.
10a. Vruchtlichamen leerachtig-vleezig; sporen draad- knotsvormig; asci breed-knotsvormig.
k Cudonia (a. inl). 105. Vruchtlichamen geleiachtig-vleezig; sporen draad- vormig; asci zeer smal. . . WVibrissea (n. inl).
1. Mitrula Pers, Römers N. Mag. f. die Bot. 1: 116 (1794); ScHum., Enum. Sael. 2: 409 (1803); DURAND, Ann Myc. 6: 397 (1908). Heyderia (FR.) BOUDIER, Bull. Soc. Myc. Fr. 1: 110 (1885) (niet C. Kocn 1873) Microglossum Boup. l.c. (niet GILL. of SACC.).
Vruchtlichamen vleezig, rechtopstaand, gesteeld; fertiel gedeelte knots-, hart- of bijna bolvormig, gewoonlijk scherp van den dunneren steel afgescheiden, soms met een smallen vrijen rand, levendig gekleurd, gewoonlijk geel, oranje of bruinachtig; asci cylindrisch-knotsvormig, zich met porién openend; sporen 8, 1- of 2-rijig in de ascus, elliptisch tot smal spoelvormig, kleurloos, 1-cellig of zelden in rijpen toestand met 1 dwarswand, recht of gekromd; paraphysen al of niet aanwezig.
Type soort is Mitrula Heyderi Pers. = M. cucullata (BATscH) FR.
118
1. MÊitrula paludosa FR., Syst. myc. 1; 491 (1821); Cooke Mycogr.: 101; N. K. A. 1, I: 49, 50; id. 2, V: 532; Prodr. Fl. Bat. I], 3: 395; Mitrula phalloides (BULL.) Cuev., Fl. Paris: 114 (1826—27); DuRAND, Ann. Myc. 6 : 400; OuD., Cat.: 327; REHM, Kr. Fl. 3 : 1147; Sacc. Syll. 8 : 33; (?) Helvella laricina VitL., Fl. Dauph. 3 : 1045 (1789); Clavaria phalloides BULL., Champ. Fr.: 214 (1791); Leotia laricina P., Syn. Fung.: 614 (1801); Leotia uliginosa, Grev. Scot. Crypt. Fl. (1828); Leotia elegans BERK., London Journ. Bot.: 5—6 (1846); Mifrula elegans (BERK.) FR., Nov. Symb. Myc.: 119 (1851); Mifrula laricina (VILL.) Massee, Ann. Bot. 11 : 271 (1897).
Afbeeldingen: BULL. Champ. Fr. pl. 463, £. 3; CooKE Mycogr. pl. 45, f. 175; pl. 46, f. 182; DURAND, Ann. Myc. 6, f. 185; Flora Bat. pl. 1425; Grev., Scot. Cr. El. pl. 312; MASSEE, Ann. Bot. 11 pl. 13, £ 69; REHM, Krypt. El. 3 p. 1143 £ 1—4,
Gecontroleerd materiaal: Wolfhezen, in heidegreppel, Nov. 1850, Buse (L.); Maarsbergen op rottende eikebladen in een sloot, Mei 1846, v. p. SANDE Lacoste (B.); Wolfhezen, in een greppel, herfst 1849, Buse (B.j; Wolfhezen, in de beek op rottende dennenaalden, April 1918, Steup (v. L.).
Exus, N. Am. Fungi: 433 (L.); Flor. Exs. Austr. Hung.: 1975 (L.); Flora Gall. et Germ. exs.: 796 (L.); idem 796bis (L.}; Fucker, Fungi Rhenani: 1236 (Gr); KLotzscH-RaBENH. Herb. myc.: 132 (L.); Kuorzscn Herb. viv. myc. 238 (L.); Mouc. et Nest. Stirp.: 685 (L.); Raspennorst Fung. eur.: 2844 (L.); Roum. Fung. Sel. Gall.: 160 (L.); Trüm. Myc. Univ.: 111 :L.).
Verder materiaal van ScHuttz Bip., Deidesheim (L.); HaszKart (L.); Herb. van Hatt (L.); Lév., Montmorency (L.); Herb. Biepont (Gr.).
Vruchtlichamen afzonderlijk of in groepjes, somtijds tal- rijke exemplaren dicht op één gedrongen en aan de basis vergroeid, 2—6 cM. of meer lang, weekvleezig. Het fertiel gedeelte dooiergeel tot oranjerood, duidelijk van den steel afgescheiden, in ouderen toestand hol, peervormig,
US
eivormig of elliptisch met stomp afgeronden top, somtijds uitgerand of bijna gespleten; glad of beneden met over- langsche groeven, dikwijls eenigszins samengedrukt, 0.5—2
cM. lang, 4—10
mM. breed. Steel rond, dikwijls gebogen,
witachtig of met een vleeschkleurige tint, 1.5—2 mM. dik, glad, aan de basis min of meer verdikt, in vochtigen
|
Bigs Mitrula paludosa Fr., geteekend naar een ex. uit de beek bij Wolfhezen, April 1918 (herb. v. L.). Ascus, sporen en paraphysen 750 X
vergroot.
toestand doorschijnend en slijmig. Asci knotsvormig, aan den top versmald en min of meer toegespitst, de poriën zeer weinig blauwkleurend met jodium, lang gesteeld, 80 tot 120 v lang (Durand geeft op: 60—150, Boudier 200), 7—9 u breed. Sporen 8, 2-rijig in de ascus, kleurloos, recht of gekromd, ééncellig, somtijds enkele sporen met 1 dwarswand, met korre- ligen inhoud, cylindrisch tot cylindrisch- knotsvormig, 9 tot 23 v. lang, 2'/, tot 3!/, breed, met afgeronde uiteinden. Paraphy- sen draadvormig, gewoonlijk vertakt, ge- septeerd, aan de toppen een weinig verdikt. Op rottend plantenafval op natte plekken, in poelen en slooten. Voorjaar. In de literatuur worden alleen de maanden April tot Juni voor deze soort vermeld, doch voor de exemplaren uit Wolfhezen in de herbaria te Leiden en van de Bot. Ver. wordt Nov. 1850 en herfst 1849 opgegeven Masser en Boupier vermelden, dat de sporen in rijpen toestand dikwijls een dwarswand hebben, terwijl DURAND zegt, deze nooit ge- zien te hebben. Bij het versche materiaal uit Wolfhezen vond ik ook enkele 2-cellige sporen, aan al het andere gedroogde mate-
riaal heb ik deze niet gevonden. De rijpe sporen schijnen echter bij deze soort spoedig uit de asci te treden. Bij het gedroogde materiaal vond ik meestal slechts weinig sporen.
120
2. Mitrula cucullata (BATSCH) FR., Epicr.: 584 (1836—38); Arch. Neerl. VIII: 395 en 2, VI: 356; DuRAND, Ann. Myc. 6: 402; MASSEE, Ann. Bot. 11: 276; N. K. Arch. 1, V: 337; OUDEM., Catal.: 326; REHM, Kr. Fl. 3: 1148; Sacc., Syll. 8: 33; Elvella cucullata BATSCH, Elench. Fung. Contr. 1: 189 (1786); Mitrula Heyderi P., Römer's N. Mag. f. d. Bot. 1: 116 (1794); Leotia Mitrula P., Syn. Meth. Fung. 1: 611 (1801); Geo- glossum cucullatum FR., El. Fung. 1: 233 (1828); Heijderia cucullata (BATSCH) Boup., Bull. Soc. Myc. Fr. 1: 110 (1885).
Afbeeldingen: BaTscu, El. Fung. Contr. 1, f. 132; Cooke, Mycogr., pl. 45, £. 175; DURAND, Ann. Myc. 6, f. 1; MASSEE, Ann. Bot. 11, pl. 12, f. 39—41; PERS., Römer's N. Mag. f. d. Bot. 1, pl. 3, £. 12.
Gecontroleerd materiaal: Boekhorst, op dennenaalden, Oct. 1860, Buse (L.); Wassenaar, 1889, Destree (B.); Hilversum, op dennenaalden, Nov. 1916, Nonnexes. (Dit materiaal is bij de verzending naar het Rijksherb. te Leiden verloren geraakt.)
Desm. Fung. exs.: 655, (L.); RABENH. Fung. eur.: 37, 669, 123%, 1315 (is);
Verder materiaal uit het herb. Ben uit Büdenheim (L.).
Vruchtlichamen klein, afzonderlijk of in groepjes, 1—2.5 cM. lang. Fertiel gedeelte elliptisch. eivormig of bijna bolvormig, met stomp afgeronden top, scherp van den steel afgescheiden en dikwijls met den rand eenigszins vrij van den steel, 1 tot 3 mM. lang, 0.5 tot 2 mM. breed, oranje
of okergeel; steel rond, slank, gelijk dik of naar boven
een weinig dunner, recht of gekromd, van boven geel- bruin, beneden een weinig donkerder, glad of korrelig, beneden dikwijls omgeven door een teer, bruin hyphen- weefsel. Asci knotsvormig, 45 tot 70 u lang, 5,5 tot 7 u. breed; de porién kleuren blauw met jodium. Sporen meestal onregelmatig 2-rijig in de ascus, kleurloos, zonder dwarswanden, smal spoelvormig, meestal gekromd, 12 tot
P
a
121
16 u lang, 2 tot 3 » breed. Paraphysen in verhouding tot de asci forsch, geleidelijk naar boven verdikt, gesep- teerd, aan den top 3—4 u breed.
Op afgevallen naalden van Coniferae, Oct, Nov. Microscopisch onderscheidt deze soort zich, ‘ ) | behalve door de smal spoelvormige sporen,
: vooral door de forsche, naar boven geleidelijk verbreede paraphysen. Masser zegt van deze,
) dat zij slank en aan den top verdikt zijn, waar- } mee zijn teekening ook overeenkomt. DuRAND i beschrijft ze echter als boven en bij al het onderzochte materiaal vond ik ze eveneens zoo.
Massee en Renm onderscheiden nog de
soorten cucullata en pusilla, waarvan de
Fig. 2. eerste op Pinus-, Picea- en Abiesnaalden, de Ascus, sporen en laatste alleen op Pinusnaalden zou voorkomen. en Masser vindt het echter waarschijnlijk, dat geteekend naar pusilla slechts een kleinere vorm van cucullata ee In is; te oordeelen naar het buitenlandsche mate- (h ee ae Wen) riaal, dat ik van pusilla zag, lijkt dit mij ook
750 X vergr. niet onwaarschijnlijk.
3. Mitrula sclerotipes. Boup., Bull. Soc. bot. Fr. 24: 309 (1877); id, Icones Mycol. 3: 245; COOKE, Mycogr.: 220; MASSEE, Ann. Bot. 1i: 278; N. K. Arch. BRIE r202 5 Oupem: Catal327; Sace, Syll 8: 35.
Afbeeldingen: BouD., Bull. Soc. bot. Fr. 24, pl. 4, f. 5; Icones Mycol., 3, tab. 428; COOKE, Mycogr. f. 370.
_ Vruchtlichamen klein, 1.5 à 2 cM. lang, geelroestkleurig. Fertiel gedeelte verlengd-knotsvormig, korter dan de steel, meestal een weinig samengedrukt, met een smallen vrijen rand van den steel afgescheiden; vleesch wit of geelroest- kleurig. Steel uit een sclerotium ontspringend, meestal onvertakt, somtijds in tweeën of drieën vertakt, van dezelfde kleur als de knots. Asci spoelvormig (volgens MASSEE smal-knotsvormig) 45 tot 50 u lang, 5 tot 7 u
breed (volgens M. 4 tot 5 u), met versmalden top. Sporen 8,
122
boven onregelmatig 2-rijig, beneden 1-rijig in de ascus, kleurloos, ééncellig, spoelvormig, recht of een weinig ge- _ kromd, 10 tot 13 » lang, 3 tot 3.5 u breed (volgens MASSEE 7—10 ~ 2 u). Paraphysen korter dan de asci, kleurloos, met korreligen inhoud, naar boven zeer weinig verbreed.
In vochtige bosschen, onder doode bladeren, tusschen mos. Herfst.
Ik ontleen de beschrijving van deze soort, door OUDEMANS in het N. Kr. Arch. en in de Catal. als inlandsch vermeld, aan Boupier en Masser, welke laatste een ex. van BoupiIeR onder- zocht. In het herb. OUDEMANs te Groningen bevindt zich geen materiaal van deze soort. Daar Oup. de asci veel grooter be- schrijft, dan ik ze vond bij de fragmenten uit Valkenburg onder den naam van Mitrula Rehmii, is het ook niet waarschijnlijk, dat dit de door Oupemans beschreven exempl. zijn.
De beschrijving in het Nederl. Kruidk. Arch. wijkt ook nog al eenigszins af van die bij Boupier en Masser, door de grootere asci en de later 2-cellige sporen. Het is te hopen, dat mycologen, die in de buurt van Valkenburg komen, daar eens scherp naar dit kleine zwammetje uitkijken.
Mitrula Rehmii Bresap., Fungi. Trid. 2: 41; Duranp, Ann. Myc. 6: 404; Masser, Ann. Bot. 11: 279; Renm, Kr. Fl. 3: 1150.
Afbeelding: Bresap., Fungi Trid. pl. 147, f. 2.
In het herbarium der Univers. te Groningen bevinden zich onder dezen naam 3 kleine fragmenten van een Mifrula uit Valkenburg, in 1899 door J. Rick gevonden. OuDEMANS noemt echter in zijn Catalogue deze soort niet; wel van dezelfde vindplaats, vinder en jaartal Mitrula sclerotipes Boup. Het materiaal in het herbarium te Groningen is onvoldoende om met eenige zekerheid uit te maken, tot welke soort het behoort; met de beschrijving van M. Rehmii in Renm, Kr. Fl. 3 komt het echter microscopisch zeker niet overeen.
2. Microglossum GILL., Disc. Fr.: 25 (1879; DURAND Ann. Myc. 6: 404; Geoglossum subg. Lepto- glossum COOKE, Mycogr. 1: 250 (1879) pr. p.; Helote Hazs_, M. T. Akad. ert A Termés Kor. 11: (8) (1881).
25
Vruchtlichamen vleezig, rechtopstaand, gesteeld, knots- vormig, helder gekleurd, gewoonlijk geel, bruin of groen; asci cylindrisch-knotsvormig, zich met poriën openend; sporen 8 in de ascus, kleurloos, elliptisch, spoelvormig of cylindrisch, recht of een weinig gebogen, in rijpen toestand met 3 of meerdere dwarswanden. Paraphysen aanwezig.
Type soort is Microglossum viride (P.) GILL.
1. Microglossum viride (P.) GILL., Disc. Fr.: 25 (1879); Coor, Meded. N. M. V. 8:.27; DURAND, Ann. Myc. GOUD. Catal: 1327; Ream Kr Ble 3: 1151. (?) Clavaria serpentina O. EF. MiiLLER, Zool. Dan. Prod.: 256 (1776); (?) Clavaria mitrata 2 viridis HOLMSK., Coryph.: 24 (1790); (?) Clavaria viridis SCHRAD., Gmel. Linn. Syst. Nat. 2: 1443 (1791); Geoglossum viride P., Römer's N. Mag. f. die Bot. 1: 117 (1794); Obs. Myc. 1: 39; Arch. Neerl. 8: 395; COOKE, Mycogr.: 9; Fries, Syst. Myc. 1: 489; N. Kr. Arch. 1, V: 337; 2, VI: 356; Mitrula viridis (P.) KARST., Myc. Fenn. 1; 29 (1871); Sacc., Syll. 8: 38; Leotia viridis Fuck., Symb. myc.: 284 (1869); Mitrula serpentina (MiiLLER) MASSEE, Ann. Bot. 11: 268 (1897).
Afbeeldingen; COOKE, Mycogr. pl. 4, f. 14; DURAND, Ann. Myc. 6 f. 23—26, 208; GILL. Disc. Fr. pl. 26, f. 2; MASSEE, Ann. Bot. 11 pl. 13, f. 68; REHM, Kr. FI. 3 p. Nese sy ee
Onderzocht materiaal: Type exempl. in Persoons Herb. te Leiden; Desm., Fung. Exs.: 353 (L.); Eur. et Ev., N. Am. Fung. 2: 2030 (L.); Fucker, Fungi Rhen.: 1140 (Gr.); KrorzscH, Herb. viv. myc.: 1613 (L.); Krypt. exs.: 206 (L.); Kunze, Fungi sel.: 196 (Gr.); Lis., Pl. Crypt. Ard.: 123 (Gr.); RABENH., Fungi eur.: 524, 1625 (L.); Renm, Ascom.: 151 (L.); Roum., B Gall 2378 (L.).
Verder materiaal uit herb. Haszkart, Eberbach (L.); herb. Buse, Freiburg Zwitserl. (L.); herb. SpLirGERBER (L.); LEVEILLE (L.).
Inlandsch materiaal is in geen van de herbaria aanwezig.
ZE can
124
Vruchtlichamen in groepjes of bundeltjes, zelden alleen- staand, knotsvormig, tot 5 cM. lang; fertiel gedeelte ongeveer half zoo lang als de geheele plant, scherp afge- scheiden van den steel, elliptisch of tongvormig met stompen top, sterk samengedrukt en meestal met diepe overlangsche groeven bij de oudere exemplaren, 3—10
N)
Fig. 3. Ascus, sporen en paraphysen van
Microglossum viride. (P) Gur. naar materiaal in Rabenh. F. eur. . nr. 524.
750 X vergr.
mM. breed, 2—5 mM. dik, olijfgroen of olijfokerkleurig, donkerder dan de steel. Steel rond of een weinig samengedrukt, 2—5 mM. dik, schubbig, in vochtigen toe- stand kleverig, lichtgroen. De gedroogde exempl. zijn meestal zwart. Asci knotsvor- mig of cylindrisch knotsvormig, met afgeron- den of eel weinig versmalden top, de poriën
blauwkleurend met jodium, 100—150 u
lang (bij REHM 80—100), 8—10 u breed (bij MASSEE 11—12). Sporen 8, beneden 1-, boven 2-rijig in de ascus, kleurloos, bijna cylindrisch, langwerpig-elliptisch, knotsvormig of bijna spoelvormig, met min of meer stompe einden, recht of gekromd, eerst ongesepteerd, later met 3 of 4 dwars- wanden, 13—22 vu lang, 3—6 u breed. Paraphysen draadvormig, vertakt, kleur- loos, somtijds met onduidelijke dwarswan- den, de toppen dikwijls meer of minder peervormig of elliptisch verbreed en groen gekleurd, een groen epithecium vormend.
Op den grond, in vochtige bosschen. Herfst.
Ik heb van deze soort geen inlandsch materiaal gezien; in de literatuur vermelde vindplaatsen zijn: Boekhorst (SpREE en Buse); Rijswijk (DesrrÉe); Hilversum (Jonges).
3. Corynetes HazsL, M. T. Akad. ert A Termés Kor. 11: (8) (1881); DURAND, Ann. Mycol. 6: 412; Geo-
„125
glossum subg. Leptoglossum Cooke, Mycogr.: 250 (1879) pr. p.; Microglossum Sacc., Bot. Centr. 18: 214 (1884) (niet GILLET); Leptoglossum (COOKE) SACC., lc. (niet KARSTEN 1879); Thueminidium O. K., Rev. Gen. Pl. 2: 873 (1891); Xanthoglossum (Sacc.) O. K. l.c.: 875 (1891).
Vruchtlichamen vleezig, rechtopstaand, gesteeld, knots- vormig, zwart, bruinachtig-zwart of zwartpurper; asci cylindrisch-knotsvormig zich met poriën openend; sporen 8, gewoonlijk 2-rijig in de ascús, kleurloos, cylindrisch met afgeronde uiteinden, in rijpen toestand met 3 of meer dwarswanden. Paraphysen aanwezig.
Type soort is Corynetes atropurpureus (P.) DURAND.
1. Corynetes arenarius (ROSTR.) DURAND, Ann. myc. 6: 417 (1908); Coor, Med. N. M. V. 2: 9; Linp, Danish Fungi: 88; Microglossum arenarium RostTR. Med. om Gronland 3: 606 (1891); Bot. Centr., Beih. (1893): 2; Sacc., Syll. 11: 392; Leptoglossum latum Peck, Bull. Torr. Bot, Club 22: 210 (1895); Mitrula arenaria (ROSTR.) MASSEE, Ann. Bot. 11: 283 (1897). ;
Afbeeldingen: Coor, Med. N. M, V. 2: £. 3, 4; DuRAND, Ann. Myc. 6: fig. 45—49, 194—197; LIND, Danish Fungi: pl. 1, f. 8, 9.
Onderzocht materiaal: Renkum, vochtige heide, Oct. 1848, Buse (L.) (onder den naam van Geoglossum hirsutum P.); idem, Sept. 1848 (B.) (onder den naam van Geoglossum glabrum); Schoorl, Oct. 1909, Coor (v. L.).
Vruchtlichamen afzonderlijk of in groepjes, breed knots- vormig, | tot 4 cM. lang; fertiel gedeelte ongeveer half zoo lang als de geheele plant, '/, tot 2 cM. breed, onregel- matig gekromd of gedraaid, dikwijls gelobd, samengedrukt, * met diepe groeven, zwart. De steel meestal forsch, recht of gekromd, somtijds aan de basis verdikt, schubbig of berijpt, bruinachtig- of olijfkleurigzwart; asci cylindrisch- knotsvormig, aan den top versmald, de poriën blauw- kleurend met jodium, 100—150 wv lang, 12—18 u breed,
126
(bij DURAND 100—125 - 12—15); sporen 8, van boven 2-, beneden 1-rijig in de ascus, kleurloos, cylindrisch of bijna cylindrisch, met afgeronde toppen, recht of gekromd, 25—40 v lang, 3,5—6 v breed; aanvankelijk ongesepteerd, later met 4 of meerdere onduidelijke dwarswanden; para- physen bruin, cylindrisch, gesepteerd, langer dan de asci, beneden 3 u breed, de toppen meer of minder peer- of knotsvormig verdikt en gekromd. In het zand der duinen en op vochtige heide. Een zeer typische soort door de bruine paraphysen en den vorm der vruchtlichamen. Het materiaal uit Schoorl was naar Ove Rostrup in Denemarken opgezonden en door dezen met het type materiaal vergeleken en daarmee iden- tisch bevonden. De exempl. uit Renkum van 1848 verschillen in geen enkel opzicht van die uit Schoorl. 4. Gloeoglossum DURAND, Ann. Myc. 6: 418 (1908). Geoglossum P. pr. p. | Vruchtlichamen slijmig, knotsvormig, ge- steeld, rechtopstaand, alleen het bovenge- Fig. 4. deelte fertiel of ook op den steel verspreide Ascus, sporen en : ; asci tusschen de paraphysenlaag aanwezig,
paraphysen van Corynetes arena- zwart tot bruinzwart; asci cylindrisch-
rius naar exempl. ke : j vs y uit Schoorl (herb. Knotsvormig, zich openend met poriën, die v. L.) Ascus en met jodium blauw kleuren; sporen 8, parallel paraph. 375, spo- . napster nye ren 750 X vergr. in een bundel of meerrijig in de ascus, cylindrisch of cylindrisch-knotsvormig, met
3 tot 15 dwarswanden, bruin of roetkleurig; paraphysen talrijk, gesepteerd, van boven verdikt of sterk gekromd en gewonden en bruin, niet beperkt tot het hymenium, maar den steel over de geheele lengte bedekkend.
Type soort is Gloeoglossum difforme (FR.) DURAND,
1. Gloeoglossum glutinosum (P.) DURAND, Ann. Myc. 6: 419 (1908); Geoglossum glutinosum P., Obs. Myc. 1: 11 (1796); Arch. Neerl. 8: 395; Cooke, Mycogr.: 5;
POE
FRIES; Syst. Myc. 1: 489; MASSEE, Ann. Bot. 11: 245; Amers Arch. iV: 3375; Oup:; Cat.: 327; REHM, Kr. Fl. 3: 1154; Sacc., Syll. 8: 42; (?) Geoglossum viscosum P., Com. Fung. Clav.: 39 (1797); Geoglossum glutinosum 6 lubricum P., Myc. eur. 1: 197 (1822).
Afbeeldingen: Cooke, Mycogr.: pl. 2, f. 6; pl. 3, Melo DURAND, “Ann: “Myc. 96: f. 70—72, 149-155; MASSEE, Ann. Bot. 11: pl. 13, f. 66, 67; REHM, Kr. FI. Sr perlt45, £. 7.
Gecontroleerd materiaal: Het type materiaal van Geoglossum glutinosum in Persoon’s Herb. (L.); eveneens dat van Geogl. glutinosum ¢ lubricum P., dat daarmee identisch is.
Renkum, van vochtige heide, Oct. 1848, Buse (L.) (als Geogl. hirsutum P.); Renkum, van vochtige plekken tusschen gras, Sept. 1848, Buse (B.) (als Geoglossum glabrum); Door- werth, Nov. 1850, tusschen gras, Buse (L.) (als Geoglossum hirsutum).
Desm., Fung. Exs.: 352 (L.); Ktorzscu herb. viv. myc.: 641 (L.); Mousa. et NestL., Stirp. Crypt.: 780 (L.); Rapenu., Herb. Myc. 2: 319 (L.); Roumec., Fung. Gall.: 4044 (L.).
Verder materiaal uit herb. SPLITGERBER (L.).
Vruchtlichamen afzonderlijk of in groepjes, 3 tot 8 cM. lang, slijmig-geleiachtig; fertiel gedeelte knotsvormig of langwerpig-elliptisch, soms gevorkt, met stompen top, meer of minder samengedrukt, 1.5 tot 2.5 cM. lang, 5 tot 10 mM. breed, niet scherp van den steel afgescheiden; steel 1.5 tot 5.5 cM. lang, 3—4 mM. breed, rond of een weinig samengedrukt, bruin of bruinachtig-zwart, zeer glad en slijmig, tot aan de basis bedekt met paraphysen; vleesch bruin, samengesteld uit parallel liggende, gesepteerde hyphen; asci zeer lang en smal, cylindrisch-knotsvormig, langgesteeld, de poriën blauwkleurend met jodium, 200 tot 280 v lang, 11 tot 15 breed (volgens REHM 15 tot 18, wat zeker te breed is opgegeven); sporen 8, meerrijig in de ascus, cylindrisch of cylindrisch-knotsvormig, licht roet- kleurig-bruin, eerst ongesepteerd, dan met 3, ten slotte
‘Ae oe de
128
meestal met 7 dwarswanden, 50—85 u lang, (volgens DURAND tot 102), 4 tot 6 u breed. Paraphysen gesepteerd, cylindrisch, 2—3 u dik, langer dan de asci, de toppen meer of minder plotseling peer- of bolvormig verdikt, 6—10 u ER breed, bruinachtig.
Nn ere Op den grond en op rottend | // ~ hout, in bosschen en op vochtige | [| heide. Herfst.
- Microscopisch een zeer gemakkelijk te onderscheiden soort door de zeer lange en smalle asci, zooals geen enkele andere soort van de geslachten Gloeo- glossum of Geoglossum die heeft; ik vond ze in de meeste gevallen langer
dan Duranp ze teekent.
\\ De afbeelding bij Boupier, Icones || Mycol. 3: pl. 422, stelt zeker niet I] Gloeoglossum glutinosum voor, zooals +; Durand terecht opmerkt. Volgens
} | SU IJ DuranD zou dit waarschijnlijk Geo- infin glossum nigritum zijn. We H Door Persoon is ook nog een Geo- nr L. glossum viscosum beschreven, waarvan ‘/] H het type materiaal in Persoon’s Herb. LH a ontbreekt; Masser en DuranD vermoe- aval Wi den, dat deze soort identisch is met Gi.
= [ae
glutinosum. Het materiaal uit Limburg. dat onder den naam van G. viscosum in het herb. Gron. aanwezig is en in Fig. 5. het Ned. Kr. Arch. 3, II, 203 vermeld
Sie ats saya see wordt, behoort tot Geoglossum fallax. glutinosum naar exempl. 28 Gloeoglossum difforme (FR.) ween Bern. et DURAND, Ann. Myc. 6: 421 (1908): (?) Geoglossum difforme FR., Obs.
Myc. 1: 159 (1815) (niet Geogl. difforme der auteurs); Geoglossum Peckianum Cooke, Hedwigia 14: 10 (1875);
N. Kr. Arch. 1916: 101.
129
Afbeeldingen: Cooke, Mycogr.: pl. 2, f. 5; DURAND
Ann. Myc. 6: f.
75 tot 77, 156 tot 160, 162 tot 164;
MasseEE Ann. Bot. 11: pl. 12, f. 42, 43. Gecontroleerd materiaal: Lochem, Sept. 1877, Mej. J. Srarinc (Gr.) (als Geogl. hirsutum P.); Valkenburg, Sept.
|
Fig. 6. Ascus, sporen en paraphysen v. Gloe- oglossum _ difforme naar exempl. uit Lochem (herb. Gr.) 375 X vergr.
1900, J. Rick (Gr.) (als Geoglossum hirsutum P.); Hilversum, tusschen rottende bladeren aan den drassigen rand van een vijver in het Spanderswoud, Aug. 1916, v. L. en Nownnekes (L. form. coll.) ; Soestdijk, Sept. 1917 excursie N. M. V. (v. L.). Vruchtlichamen afzonderlijk of in groepjes, zwart, glad, slijmig, cylindrisch- knotsvormig, zonder afscheiding tusschen steel en fertiel gedeelte, dikwijls beneden aan den steel nog enkele verspreide asci tusschen de paraphysen, sterk samenge- drukt met stompen top, 3 tot 10 cM. lang, 8—14 mM. breed; vleesch. bruin, samengesteld uit parallel verloopende, cylindrische, gesepteerde hyphen; asci knotsvormig, met afgerond versmalde toppen, de porién blauwkleurend met jodium, 195—275 u lang, (bij DURAND 240—275), 18—25 u breed; sporen 8, parallel bundelsgewijze in de ascus, cylin- drisch-knotsvormig, in het midden het breedst en naar beide einden een weinig versmald, met afgeronde uiteinden, recht of gekromd, in rijpen toestand met 15 dwarswanden, 95—125 v. lang, 5—7 u breed; paraphysen langer dan de asci,
slank, gesepteerd, de toppen een weinig verdikt en sterk gekromd of gewonden. Op den grond, tusschen rottende bladeren in vochtige
bosschen.
Nederl. Kruidk. Archief. 1918. 9
130
De sporen van deze soort zijn geheel gelijk aan die van Trichoglossum hirsutum. Hieraan is het wel toe te schrijven, dat Oupemans het materiaal uit Lochem en Valkenburg als zoodanig heeft gedetermineerd, hoewel natuurlijk de borstels van hirsutum geheel ontbreken.
De soort is in Amerika vrij algemeen; in Europa schijnt zij vrij zeldzaam te zijn, wat echter, zooals DuraND vermoedt, wel door verkeerde determinatie's veroorzaakt kan zijn.
Het oudste ex., dat DuranDp in het herb. van Fries onder den naam van Geoglossum difforme vond, behoort tot deze soort, die tot dusverre als Geoglossum Peckianum Cooke bekend was. Duranp heeft om die reden deze soort omgedoopt in Gloeoglossum difforme (Fr.) DuRrAND. Masser vermeldt echter van Fries afkomstige exempl. in het herb. te Kew